Books

کتاب حاضر، با مفروضات و پرسش‌هایی به کنکاش در روزهای آغازین سینما و مواجهه ایرانیان با این پدیده می‌پردازد تا از خلال آن به اهداف خود برسد. مؤلف برای رسیدن به هدف خود و روشن ساختن این گوشه‌های نسبتاً تاریک از سینمای ایران، ابتدا یک تاریخ‌نگاری و دیرینه‌شناسی از شکل‌گیری پدیده‌ای به نام سینما انجام داده و سپس به میانجی بعضی از نظریه‌ها و روش‌ها به سینمای ایران پرداخته تا از میان این تحلیل‌ها و بحث‌ها بتوان ویژگی‌های خاص این سینما را بیشتر متمایز کرد.

بخشی از پیش گفتار:

سینما، هنر و فنی است که به کمک یک سری تصاویر متحرک، پیامی را به مخاطب خود که همان تماشاگر است منتقل می کند و وسیله خوبی برای تبلیغ و ارائه دیدگاه اندیشه های سیاسی، اجتماعی و اقتصادی است. فرضیه این تحقیق بر ایت استوار است که ضمن تاکید بر جلوه ها و نشانگان زن گرایی، به بازتاب وضغیت زنان در سینمای پس از انقلاب به بروز زمینه های تبعیض، متاثر از درک نادرست از مبانی فرهنگی و تبیین نگاه مردسالارانه بپردازد. جامعه آماری در این تحقیق ده فیلم سینمای ایران دهه هشتاد در ارتباط با مشخصه های اجتماعیی و رفتاری زن در آثار سینماگران ایرانی انجام یافته و روش تحقیق مبتنی این برورش کتابخانه ای، تحلیل یافته ها و کشف دلالت های نظریه ای فمینیستس جامعه است. نتایج چنین تحقیقاتی می تواند در برگیرنده ی مفاهیم مهمی برای تغییر سیاست های اجتماعی و فرهنگی باشد و با نشان دادن کاستی ها، عواملی موثر در جهت اصلاح اینگونه سیاست ها باشد.

یادداشت نویسنده:

می دانیم که رشد و پیشرفت و شکوفایی سینمای هر کشوری مرهون تلاش ها و مجاهدت های فیلم سازانی است که صادقانه به فرهنگ و هنر مملکتشان خدمت کرده و بدین طریق سینمای ملی سرزمین خویش را حقیقتا گرم و پر حرارت و با طراوت نگه می دارند؛ و باز می دانیم که هر چند اهمیت چنین سینمایی نیز، برای کشور بارها و بارها، از سوی کارشناسان و صاحب نظران سینما مورد تاکید فراوان قرار گرفته است؛ ولی با کمال تأسف آنان کمتر به بیان دلایل اهمیت سینمای ملی و از همه مهمتر به چگونگی راه های ترویج آن در جامعه پرداخته اند؛ که درست به همین سبب هم نگارنده به کاوش جدی در این مهم پرداخته و پس از هفته ها تلاش فکری آن را نیز باختصار در این کتاب آورده است. گفتنی است که در این نوشته از سه فصل مرتبط به هم تشکیل یافته است که فصل اول را به تعریف اجمالی سینمای ملی اختصاص داده ایم؛ در فصل دوم هم به بیان دلایل امهمیت آن باختصار یافته ایم و در فصل سوم نیز راه های ترویج سینمای ملی را در کشور باجمال مطرح کرده ایم.

سینما وسیله‌ای نیست که در دست یک هنرمند اصیل و یک بورروکرات یکسان عمل کند و یکسان مؤثر باشد. نظم دینی قاعدتا،اگر سالم عمل کند،باید خواستار فراهم‌ آوردن عالی‌ترین شرایط رشد معنوی و زیبایی‌شناسی در سینما باشد، و علیه آن دید غربی است که سینما را ابزاری‌ معرفی می‌کند که وسیله‌ی برای دست‌یابی به سود است. میراحسان در این اثر با تکیه بر چنین دریافتی،نگاهی پدیدارشناسانه پرداخته به ذات سینمای دینی و معنوی داشته‌ است و در بخش نخست کتاب وضعیت کنونی سینمای دینی در ایران از منظر پدیدار شناسانه بررسی شده و پس از آن به، نویسنده به درون مایه‌ی حکمت معنوی و ساخت هنر بر اساس پرسش‌های متفکران معاصر از تکنولوژی پرداخته همچنین معناشناسی سیمای دین را با تکیه بر نقد و تبیین ویژگی‌های نظام غربی، در خصوص نگاه سوداگرانه به سینما، بررسی نموده است.

ظهور فن‌آوری سینما بی‌تردید تاثیر بسیار بزرگی بر ارتباط میان فرهنگ‌ها، سلیقه‌ها، احساسات و عواطف بشری داشته و حتی گاه موجب انتقال فرهنگی و رفتاری بین ملت‌ها در مدت زمان کوتاه و غیرقابل پیش‌بینی شده است. با توجه به آنچه آمد، سینما خود موضوعی وسیع و قابل بررسی و توجه است و چه بسا در کشور خودمان هم صاحبان قلم در نشریات، بسیار بدان پرداخته‌اند ولی باز هم کافی نبوده، و با ادامه حیات بشری و تحولات متنوع در زندگی اجتماعی ملت‌ها و تحرک روزافزون سینما، بیش از اینها به معرفی، تفسیر و نقد سینما همت گماشته خواهد شد. این کتاب هم یکی از این تلاش‌هاست که امید است مورد رضایت و توجه خوانندگان و اهل قلم قرار گیرد. در این کتاب تاریخچه دوبلاژ در ایران، معرفی برخی از بازیگران مشهور جهان، معرفی دوبلورهای مخصوص بازیگران فیلم‌های خارجی در ایران و نیز معرفی بسیارهای از فیلم‌های خارجی دوبله شده به زبان فارسی مدنظر است.

نویسنده در این کتاب به بررسی مردم‌شناختی سینمای جنگ در ایران پرداخته است. در این رهگذر، وی سه فیلم «از کرخه تا راین»، «بوی پیراهن یوسف» و «آژانس شیشه‌ای»، ساختة «ابراهیم حاتمی‌کیا» را مورد مطالعه قرار داده است. بدین ترتیب، پس از ارائة اطلاعاتی دربارة تاریخ سینمای جهان و ایران و نیز معرفی انواع سینما و شرح تاریخ سینمای جنگ در جهان و ایران، به نقد سه فیلم معرفی شده پرداخته. سپس با مطرح ساختن شاخص‌های موجود در این سه فیلم (اعتقادی، سیاسی، اجتماعی، فرهنگی، فردی و گروهی) ضمن تحریر خلاصه‌ای از فیلم، میزان هر یک از شاخص‌ها را در هر فیلم بررسی کرده است. در پایان نیز یک نتیجه‌گیری کلی از مباحث کتاب ارائه شده است.

این کتاب مصور جلد دوم از مجموعه کتاب‌هایی است که به معرفی آثار بانوانی که در عرصه هنر صنعت سینما در زمینه کارگردانی، تهیه‌کنندگی و فیلم‌نامه‌نویسی فعالیت نموده‌اند، می‌پردازد. در این جلد از این مجموعه به آثار بانوان از ابتدای سال ۱۳۷۰ تا سال ۱۳۷۹ اشاره می‌شود. در این کتاب به معرفی فیلم‌های ساخته شده به ترتیب سال ساخت آن‌ها پرداخته شده و اطلاعات شامل معرفی فیلم، هنرمندان، آمار فروش، حضور فیلم در مجامع سینمایی و جوایز دریافتی است. بانوانی که اولین سنگ بنای حضور فعال و مؤثر در سینمای ایران را و از انقلاب گذاشته‌اند، در این کتاب معرفی شده‌اند.

این کتاب مصور جلد سوم و آخر از مجموعه کتاب‌هایی است که به معرفی آثار بانوانی که در عرصه هنر صنعت سینما در زمینه کارگردانی، تهیه‌کنندگی و فیلم‌نامه‌نویسی فعالیت نموده‌اند، می‌پردازد. در این جلد از این مجموعه به آثار بانوان از ابتدای سال ۱۳۸۰ تا انتهای سال ۱۳۸۹ اشاره می‌شود. در این کتاب به معرفی فیلم‌های ساخته شده به ترتیب سال ساخت آن‌ها پرداخته شده و اطلاعات شامل معرفی فیلم، هنرمندان، آمار فروش، حضور فیلم در مجامع سینمایی و جوایز دریافتی است. بانوانی که اولین سنگ بنای حضور فعال و مؤثر در سینمای ایران را و از انقلاب گذاشته‌اند، در این کتاب معرفی شده‌اند.

این مجموعه به معرفی بازیگران سینمای ایران به ترتیب حروف الفبا اختصاص دارد که به همراه فیلم‌شناسی و تصویری از آنان فراهم آمده است.

این سینماگران در گفتگوهایشان برگ هایی از تاریخ سینمای ایران را بیان می کنند. بی گمان این برگ ها به تکمیل تاریخ سینمای ایران کمکی در خور خواهد کرد و گوشه هایی ناپیدا را روشن می سازد. ناگفته پیداست که هر گفتگو در شرایط خاص و با توجه به ویژگی سنی، حال و حوصله و فرصت هایی پیش که می آمد، انجام شد. این کتاب متن گفتگوی کاظم موسوی با فرخ غفاری می باشد. غفاری در به راه انداختن کانون فیلم تهران، جشنوارة جهانی فیلم تهران و... سهم عمده‌ای بر عهده داشته است. این کتاب در بر گیرنده مطالبی دربارة انگیزه وی در نگارش تاریخ سینمای ایران، فیلم‌های وی مانند جنوب شهر، شب قوزی و...؛ نزدیکان و دوستان و روابط وی؛ فعالیت‌های وی در داخل و خارج از کشور، نظرات وی راجع به فیلم‌ها و کارگردانان سینما و... بیان شده است.

کتاب حاضر، متن گفت‌وگوی «فریدون جیرانی» با «محمدعلی زرندی فر» است. این سینما گران در گفت‌وگوهایشان برگ‌هایی از تاریخ سینمای ایران را بیدار می‌کنند. این برگ‌ها به تکمیل سینمای ایران کمک خواهد کرد. حوصله و دانش سینمایی «جیرانی» که او را به استاد تاریخ شفاهی سینمای ایران تبدیل کرده، در شکل گرفتن این گپ و گفت‌ها نقشی اساسی دارد. این گفت‌وگو با «محمدعلی زرندی فر» است که در آثاری مانند «ستارگان می‌درخشند»، «روزهای تاریک یک مادر»، «شهر گناه»، «راهزن» و «تنها مرد محله» سهیم بوده است.

کتاب «از پرده خوانی به پرده سینما» نوشته دکتر سیدجواد سلیمی در هفت فصل تدوین شده و هر فصل نیز با یک مقدمه و چند بخش به بررسی بخشی از تاریخچه و امکانات سینمای ایران پرداخته است. به نظر می رسد این کتاب تلاش دارد ضمن جست وجو در ریشه های کهن هنری عمیقا ایرانی به تحولاتی اشاره کند که منجر به رشد و تکامل پرده خوانی شده است. بنابراین همه شکل های نمایشی در ایران که در رشد هنر پرده خوانی موثر بوده اند، مورد بحث قرار گرفته است. در این کتاب، با اصرار بر وجوه اشتراک در سینما، نمایش و نقاشی سعی شده تا روند شکل گیری آن ها در گذر زمان بررسی شود. به این ترتیب ، این رساله، نه تاریخ سینما است، نه تاریخ نمایش و نه تاریخ نقاشی. به صورت وقایع نگاری، این رساله پژوهشی است بر شکل گیری این هنرها و در واقع به قصد آن تدوین شده است که با نگرشی روان شناختی و جامعه شناختی، سیر تکوین و تحولات این هنرها را از نظر بگذراند. همچنین در این کتاب تلاش شده نشان داده شود که چگونه حماسه های مذهبی، قصص و حکایت تبدیل به مایه های اصلی روایتگری در پرده خوانی شده اند.

علی حاتمی سیاست و تاریخ را آن‌گونه که دوست می‌داشت بازخوانی و بازسازی کرده است، همچنان که به گفتۀ خودش کار او به‌عنوان یک هنرمند، نه تاریخ‌نگاری که سناریونویسی متکی به وقایع تاریخ است. نویسنده در این کتاب با تمرکز بر فیلم کمال‌الملک و اشاره به برخی دیگر از آثار علی حاتمی به تحلیل و توضیح جهت‌گیری‌های تاریخی او و رویکردش در مواجهه با تجدد می‌پردازد. مجموعۀ یک فیلم، یک جهان مشتمل بر تک‎‌نگاری‎هایی‌ست دربارۀ فیلم‎های نامی و اثرگذار تاریخ سینما. جستار پیش رو در پی آن است که با عبور از سویه ها و جهت گیری هایی که سینمای علی حاتمی در مواجهه با سنت و فرهنگ ایرانی دارد، نسبت جهان او با تجدد و مدرنیسم را در بازنمایی های سینمایی اش و به میانجی کمال الملک بررسی کند. همچنین کنکاش در دوره ای از تاریخ است که حاتمی به آن علاقه داشت (دوره قاجار و اوایل پهلوی) و میکوشد چند مولفه تجدد را که در سینمای او حاضر با غایب‌اند بررسی کند؛ رویکردی که امکان گسترش یافتن به کلیه آثار او را دارد و حتی میتوان در پروژه ای گسترده تر نسبت تجدد و سینما را در کارنامه سایر هم عصرانش نیز بررسی کرد. به عبارت دیگر، این جستار نه نقد فیلم متداول بلکه بررسی آرا و جهت گیریهای تاریخی علی حاتمی در مواجهه با تاریخ است.

کتاب «واقعیت گرایی فیلم» رساله پایانی تحصیلات سینمایی فریدون رهنما است. این اثر در سال هزار و سیصد و سی و شش نگاشته شده بود و اولین دفعه بعد از پانزده سال به انتشار رسید. در صحبت ها و گفتمان بسیار متفاوت که از زنده یاد فریدون رهنما به یادگار مانده است او را به معنی و مفهوم حقیقی کلمه روشنفکری ایرانی دیده ایم که دفاع کننده حرکت های جدید و مدرن در خصوص هنر و ادبیات و سینما و تئاتر بوده است. نگارنده در بخش اول کتاب هنر فیلم را با دیگر رشته‌های هنر مقایسه می‌کند و در بخش دوم، ماهیت نوار فیلم و ویژگی کار فیلم را از نظر درونی (بررسی نوار فیلم) و از نظر بیرونی (فراهم آوردن و ساختن فیلم) تشریح می‌نماید . "انتقال پذیری یک رشته هنر یعنی آمادگی آن برای گسترش بیشتر و فهم همگان و سپس شرکت کم و بیش مردمان در یک اثر هنری که به گمان نگارنده، یکی از توانایی‌های گشایش رو به بیرون یک رشته هنری، توانایی آن هنر است در دسترس همگان قرار گرفتن ." این کتاب با تصاویری از بعضی فیلم‌ها همراه است .

یادداشت مولف:

در این کتاب تصمیم دارمم به صورت کاملا روان و قابل فهم، هنر تدوین فیلم را به شما آموزش دهم. برای همین منظور، اصول تدوین را با مثال هایی بازگو می کنم تا تجربه های شخصی ام را به نسل های بعد انتقال دهم. به اعتقاد من، تدوینگر خوب احتیاج به مهارت، توانایی دیدن و تجسم تصاویر و برش ها و ترسیم کردن ان ها را در ذهن دارد. صبوری و شکیبایی از اصول اولیه یک تدوینگر خلاق است. بسیاری از مهارت ها را می توان به دست آورد و بعضی هم در ذات ما نهادیده شده است که باید آن ها را تربیت کنیم. سعی کرده ام مطالب آموزش تدوین را با ترکیب کردن مثال های سینمایی قابل فهم تر کنم. امیدوارم شما خواننده محترم پس از مطالعه کتاب، به اسرار نهفته تدوین فیلم آگاه شوید. مطالب کلی این کتاب قبلا در جزوه های آموزشی ام به مخاطبینش منتقل شده است. تلاش کرده ام تا کتاب جامع، روان، سلیس و قابل فهم باشد تا دانشجویان و دوستداران سینما به راحتی با مطالعه آن بتوانند هنر تدوین فیلم را به خوبی درک کنند.

نوشتن با دوربین به عنوان یکی از معدود منابع و مراجع موجود درباره ابراهیم گلستان و آثار او، اثری است ماندنی و کم‌‌نظیر که به سهم خود به برطرف کردن فقر موجود در زمینه منابع پژوهشی در مورد سینمای ایران کمک می‌کند. این گفتگوی بلند با ابراهیم گلستان، نویسنده و فیلمساز بلندآوازه ایرانی، از بسیاری جهات استثنایی است. دامنه مباحث مورد گفتگو، جسارت در پرسش‌‌ها و بی‌‌پروایی در پاسخ‌ها و اصولاً حجم این مصاحبه ازجمله‌ی این موارد استثناست. مجموعه بحث‌‌ها و پرسش‌ها و پاسخ‌ها قطعاتی از سیمای مرد هنرمند را تکه‌‌تکه در کنار هم می گذارد تا به ابعاد شخصیت مردی شکل دهد که چندان مایل نیست درباره خود حرف بزند، اما درباره جهان، آن‌‌گونه که خود می‌بیند بسیار سخن دارد. گفت و شنود "پرویز جاهد" و "ابراهیم گلستان" در این مجموعه بیشتر بر این مباحث متمرکز است: دوره‌ی فعالیت مستندسازی گلستان، تاسیس استودیوی گلستان، همکاری او با فروغ فرخزاد و تولید فیلم‌های داستانی و بلند "خشت و آینه" و "اسرار گنج دره جنی"، طرح دیدگاه‌های گلستان در زمینه‌های مربوط به واقع‌گرایی در ادبیات و سینما، استعاره و نماد در آثار او، حکومت و پروژه‌ی مدرنیسم در ایران، روشنفکران ایرانی و گفتمان غرب ستیزی، سینمای "موج نو" و سانسور. به تصریح مولف، ابراهیم گلستان در این گفت و شنود "... با کلام نافذ، برنده و تا حدی نیش‌دار و گزنده‌ی خود به نقد فضای روشنفکری، ادبی و سینمایی ایران در دهه‌های سی و چهل پرداخته و با صراحتی کم‌نظیر.... به داوری درباره‌ی بسیاری از چهره‌های شاخص روشنفکری، ادبی و هنری این دوران از هدایت گرفته تا شاملو، از خانلری تا یارشاطر، از آل احمد تا چوبک، از کیمیایی تا کیارستمی، از تقوایی تا شهید ثالث و آربی آوانسیان و فروغ فرخزداد نشسته است".

گفت‌وگوهایی که شرحشان در این کتاب آمده هم‌سخنیِ درازمدت نویسنده است با بهرام بیضایی و زنان فیلم‌هایش (۱۳۸۱-۱۳۹۶). نویسنده در این گفت‌وگوها سعی کرده نوری بتاباند بر دنیای فیلم‌سازی بیضایی و همه‌ی حاشیه‌ها و ابهاماتش. اما سؤال‌ها محدود به سینما نمی‌ماند و پای دغدغه‌ها و باورهای بیضایی در زمینه‌ی سیاست و جامعه و مذهب و روشنفکری نیز به میان می‌آید. بیضایی صریح و بی‌لکنت درباره‌ی سینما و آدم‌هایش حرف می‌زند، درباره‌ی ادبیات و تجدد، ریاکاری و سانسور، و بیزاری عمیقش از سیاست. در این کتاب یک گفت‌وگوی مفصل با پروانه معصومی، مژده شمسایی و سوسن تسلیمی که سال‌ها به عنوان بازیگر در آثار این سینماگر حضور داشتند روایت‌هایشان را بازگو کرده‌اند.

کتاب حاضر با هدف بررسي تصوير ارائه‌شده از روابط همسران در سينماي دهه اخير و بررسي مبناي نظري هر فيلم در خصوص اين روابط نگاشته شده است. روش اين تحقيق تحليل محتواي کمي و کيفي است که به‌عنوان شيوه رايج بررسي متون ادبي و هنري انتخاب شده است. جامعه آماري اين پژوهش کليه فيلم‌هاي سينمايي - خانوادگي است و جمعيت نمونه بر طبق سه مؤلفه خانوادگي بودن فيلم‌ها، سوژه روابط همسري در فيلم‌ها و پرفروش بودن آن‌ها انتخاب شده‌اند.

آثار سینمایی بیضایی هم از زیرساختی اجتماعی برخوردار است و هم درگیری های اجتماعی و سیاسی زمانة خود را تا حدودی در بر دارد. از جمله مسائلی که بیضایی در فیلم هایش بسیار آن را مورد توجه قرار میدهد، مسائل مربوط به زنان است. زنان قهرمانان و قربانیان حقیقی نظام مردسالار هستند. فرودستی زنان ناشی از به حاشیه رانده شدنشان در فعالیت های اجتماعی و نقد پس سکوت و تسلیم آن ها استوار است و این امور نیز در باوری نهفته است که مقام زن را همچون دیگری در مقابل مردانگی می داند. مجموع این مباحث به این موضوع اشاره دارد که توجه بیضایی در آثارش به زن تا حدی می باشد که باعث دگرگونی اسطوره قهرمان در سینمایش شده است. این کتاب با هدف مطالعه جامعه شناختی مسائل اجتماعی انعکاس یافته در فیلم های سینمایی بهرام بیضایی انجام شده است. مسئله محوری این اثر، مطالعه توان بیضایی در به نمایش کشیدن مسائل اجتماعی است. برای توصیف این وضعیت از رویکرد کیفی و به شیوة تحلیل محتوا با تکنیک ساختاری پرداخته ایم. در واقع با تحلیل و توصیف سه فیلم - «غریبه و مه» ،«چریکه تارا» و «مسافران» از بین ۱۱ فیلم اکران عمومی شدة بهرام بیضایی، با نگاهی جامعه شناسانه به تحلیل و توصیف هرکدام از فیلمها پرداخته شده؛ تا با بررسی ساختار هرکدام از سه فیلم منتخب، اطلاعاتی دربارة برساخت اجتماعی واقعیت فراهم گردد. در آخر با تفسیر نهایی سه فیلم، زیر مقوله های موقعیت اجتماعی، هویت و قدرت در متن هر فیلم به عنوان شبکه های معنایی استخراج گردید. نتایج کتاب حاکی از آن است که در آثار مورد مطالعه، جامعه به عنوان یک کل در فیلم ها خودنمایی میکند و این جامعه در مرحلة گذار از جامعة سنتی به جامعه مدرن با مشکلات خاص خود دست و پنجه نرم میکند و بیضایی نیز تلاش نموده تا از طریق فیلم های خود، مسائل اجتماعی را به زبان نمادین برای مخاطبین بازتاب دهد.

در زمینۀ ادبیات نمایشی و سینما، بهرام بیضایی به عنوان مؤلفی متعهد و پایبند به ارزش‌ها، خودآگاه یا ناخودآگاه از درون‌مایه‌های نوستالژیک در قالب هویت تاریخی، آرمانشهر، کهن‌الگو، خاطرۀ جمعی و اسطوره برای دراماتیزه‌کردن شخصیت‌هایش سود برده و کوشیده تا کاراکترهای آثارش، ضمن پاسخ دادن به این کاستی، ارزش‌های دیرین را زنده کند و هرجا که از اشاره‌های مستقیم بازمانده، به خیال و جادو و دنیای مجازی پناه برده و با تعزیه و خیمه‌شب‌بازی و تخته روحوضی به بیان حسرت و دلتنگی‌هایش از جهان پیرامون پرداخته و با بازگویی موضوعاتی نوستالژیک چون: نارضایتی از وضعیت موجود، کنکاش برای بازیابی هویت، دور ماندن از مبدا وجود، جدایی از وطن و معشوق، بازیابی روزگاران خوش گذشته، بازگشت به اسطوره‌ها، استقبال از مرگ برای رسیدن به رستاخیز، مرثیه برای ارزش‌های ازدست‌رفته و ارج نهادن به پیشینه و خاطرۀ جمعی، مخاطب را با خود همراه می‌کند.

جستجوی اصلی بیضایی، دست‌یافتن به هویت بشری است و هدف این کتاب نیز رمزگشایی از رازهای پنهان نوستالژیک در هویت‌بخشی به کاراکترهای آثار نمایشی اوست. کارکرد هویت، گاه در شمایل یک شخصیت، گاه اشیاء؛ مکان و زمان و حتی نام‌ها ظهور می‌یابد و در نهایت مطالعۀ آثار نمایشی بیضایی، مخاطب را با دنیای پر از رمزوراز و افسون آشنا می‌سازد تا با پرداختن به هر کدام، دریچه‌ای از معرفت و شناخت جهان هستی بر روی او گشوده شود.بیضایی بنا ندارد فقط یک قصه‌گوی صرف باشد؛ هر اثر او انبوهی از معماهاست که مخاطب را به اندیشه وامی‌دارد تا ضمن مشارکت در دریافت آثارش، همراه با او به لایه‌های درونی‌تر نوشته‌هایش دست یابد؛ لایه‌هایی که هرکدام امکان بازشناخت بیشتر این آثار را بر اساس آرای جیمسون فراهم می‌آورد.

در کتاب حاظر تنها به آثار فیلماسازانی اشاره شده است که از سال ۱۳۵۸ – ۱۳۸۲ در مجامع و جشنواره های بین المللی شرکت داشته اند. از این رو آن دسته از تولیدات و آثار فیلمسازانی که قبل یا پس از انقلاب ساخته شده، ولی در سال های ذکر شده موفق به حضور بین المللی نشده اند، جای شان در این مجموعه خالی است. تمام اطلاعات و آمار های ذکر شده بر گرفتع از منابع رسمس و مراکز مربوطه و از فیلم های دارای مجوز ساخت است. از این رو چنانچه فعالیتی خارج از مجموعه رسمی صورت گرفته باشد، در این مجموعه آورده نشده است. اسامی و آمار فیلمسازان و جایزه های بین المللی در این کتاب به سینماگران و هنرمندانی که به عنوان داور در جشنواره ها و مجامع المللی حضور یافته اند نیز اشاره شده است. از مشخصه های قابل توجه این کتاب ارائه آرشیو نسبتا کاملی از عکس فیلم، بروشور، جایزه ها، عکس کارگردان ها و داوران معرفی شده است که به همراه گزیده نقدهای سینمایی از منابع داخلی و خارجی گردآوری، بردازش و در اختیار علاقه مندان قرار گرفته است. آنچه در این کتاب جامع گردآوری شده، مروری بر تلاش موثر زنان سینماگر پس از انقلاب اسلامی، از سال ۱۳۵۸ تا پایان سال ۱۳۸۲، در عرصه های بینالمللی است که امید است به عنوان کتاب مرجع مورد بهره برداری محققان و سینماگران قرارگیرد. 

سینما قدرت زیادی در ترویج و انتقال ایدئولوژی‌ها دارد. تأثیر سینما بر مردم جهان و تغییر نگرش‌ها و ارزش‌ها در آن‌ها، تأییدی از قدرت و اهمیت این رسانه است. درک عمیق‌تری از نقش سینما در انتقال ایدئولوژی‌ها و تأثیرات آن در کشورهای مختلف، می‌تواند به ما در فهم بهتر سازوکارها و اصول حاکم بر جوامع انسانی کمک کند. ایدئولوژی در سینمای ایران، نه‌تنها به‌عنوان یک عامل تأثیرگذار در فرم‌ آثار سینمایی، بلکه همچون یک ابزار برای نقد و بررسی موضوعات اجتماعی و سیاسی، نقش مهمی را ایفا می‌کند. فیلم‌های سینمای ایران در حالی در دهۀ هشتاد تولید و اکران می‌شدند که متأثر از تحولات جامعۀ پساجنگ ایران بوده و شرایط ویژه‌ای داشتند. سینمایی که همواره دولتی و متأثر از سرمایه و صنعت فرهنگی بود، می‌خواست به‌واسطۀ تغییرات گفتمانی پوست بیندازد و کارکردهای سرگرمی، کارآفرینی و اجتماعی خود را نیز حفظ کند. بااین‌حال، این سینما نه اجازه و نه امکان خودمختاری داشت چراکه گفتمان‌های سیاسی و فرهنگ عامه، بانفوذ به فیلم‌های سینمایی، ایدئولوژی‌های خود را درون آن تکثیر می‌کردند. ایدئولوژی عوامل فیلم‌سازی بر فیلم‌ها بارگذاری می‌شد و سپس به فیلتر دستگاه‌های دولتی و غیردولتی می‌رسید تا در نهایت، به مخاطب ایدئولوژی‌زده قالب شود. این ساحت‌های چندگانه، از خاک فرهنگ عامۀ مردم ایران تغذیه می‌کردند تا عقل سلیم مردم را دست‌کاری، تحریف یا بازتولید کنند. ازاین‌جهت بررسی رابطه متقابل ایدئولوژی و سینمای ایران در دهه هشتاد، برای درک بهتر روابط اجتماعی موجود در این کشور اهمیت بسیاری دارد. این کتاب یکی از بهترین منابع تألیف شده در این حوزه است. در این کتاب فیلم و ایدئولوژی در ایران از ایده‌های نظریه‌های گفتمان و ایدئولوژی مبنا قرار گرفته است تا وجه ایدئولوژیک سینمای دهه هشتاد ایران آشکار شود. این کتاب کاربست ایدئولوژی و رابطه آن با گفتمان را در فیلم‌های دهه هشتاد ایران مورد کنکاش قرار داده و رابطه متقابل و دوسویه این دو در راستای اثرگذاری بر روی یکدیگر را توضیح می‌دهد.  

از متن ناشر:

خیلی‌ها به من می‌گویند بیایید و تجربیات خود را در زمینه بازیگری و تئاتر منتقل کنید؛ خب چه چیزی را منتقل کنم؟ بیایم و به نسل جدید بگویم که در دوران دبیرستان برای تمرینات تئاتر گوشه پارک شهر که تازه داشتند درخت می‌کاشتند و حتی دیوار و نرده نداشت ما می‌رفتیم و یک گوشه تمرین می‌کردیم؟ نسل جدید با پارامترهای امروزی می‌گوید خب شما دیوانه بوده‌اید. می‌خواهم بگویم که کسی نبود و جا نداشتیم، یعنی نه ورکشاپی بود، نه جایی بود، نه اداره تئاتری بود، نه مرکز هنرهای نمایشی، نه تالار رودکی، نه فلان، نه سنگلج، هیچی هیچ جایی و ما در این شرایط تمرین و کار می‌کردیم

کتاب «سینما و مردم» تجدید چاپ پاره ای از نقدها و یادداشتهای فرخ غفاری است. او در هنگام نگارش این مقالات به شدت تحت تأثیر اندیشه های چپ گرایانه بود. غفاری دخالت سلیقه ای رفقای حزبی اش به مصلحت تحولات و رویدادهای جاری و جرح و تعدیل در نوشته هایش را کتمان نمی کند. در چاپ پیشین این مقالات، غفاری نام .م مبارک را که یکی از نامهای مستعارش بود، بر خود نهاده بود. مقالات مذکور در زمانه ی خودش برای آشنایی علاقه مندان سینما با مفاهیم نقد فیلم و درک سینما بسیار اهمیت داشت. در پس این مقالات و فارغ از رنگ و بوی حزبی، هدف اصلی غفاری اشاعه ی سینما به مثابه ی هنر و درک سینمای هنری در مقابل سینمای تجاری است. غفاری در این مقالات به تحلیل انواع مخاطب در سینما می پردازد و از رسالتی که فیلم ساز در قبال تماشاچی برعهده دارد سخن می گوید؛ وی به مقایسه ی سینمای ارزشمندی که مردم را متفکر بار می آورد با سینمایی که تماشاچی را تنبل میکند می پردازد.

کتابی که پیش رو دارید اثری بی‌اندازه سودمند در شناختِ هرچه بهتر این هنرمند بزرگ و پرآوزه‌ی ایرانی‌ست. در این مجموعه، متن سخنرانی‌ها و مقالات عرضه شده درمراسم نکوداشت "بهرام بیضایی"، که چند سال پیش به پاس قدردانی از عمری فعالیت فرهنگی بیضایی در شهر کاشان برگزار شد، به همراه شجره نامه خانوادگی و گفت و گویی با وی به طبع رسیده است. در آن مراسم سخنرانان برجسته‌ای که عموماً از همشهریان بهرام بیضایی بودند، به بحث و گفت‌وگو در باب جنبه‌های مختلف هنر بیضایی پرداختند، و وجوه گوناگون آثار ادبی و نمایش‌اش را واکاوی نمودند. در میان این سخنرانان می‌توان به افرادی چون قطب‌الدین صادقی، محمد تهامی نژاد و نوشابه امیری اشاره کرد. مضاف بر این‌ها پرسش و پاسخی در قالب مصاحبه نیز با خود این هنرمند بزرگ به عنوان پیوست به کتاب افزوده شده است. موضوعات مورد بحث نیز دامنه‌ی گسترده‌ای از مسائل هنری و فراهنری را دربرمی‌گرفت؛ مروری بر سرفصل‌های کتاب حاضر می‌تواند از این منظر روشنگر باشد:بیضایی و تئاتر، بیضایی و تاریخ، بیضایی و اسطوره، بیضایی و زن، و بیضایی و ارتباط.

از نشر ثالث چندین جلد کتاب‌ با عنوان «درباره‌ی سینما» به چاپ رسیده که هر کدام از آن‌ها به گفت‌وگو با یکی از شخصیت‌های سینمایی می‌پردازد. کتاب «درباره سینما با کامبوزیا پرتوی» اولین جلد از این مجموعه است که مجموعه گفت‌وگوهایی از کامبوزیا پرتوی، کارگردان و فیلمنامه‌نویس شاخص سینمای ایران، است. در این کتاب تلاش شده است علاوه بر گفتگو درباره سینمای ایران و جهان به طور اخص، واکاوی فیلمنامه نویسی در ابعاد و ساختارهای مختلف نیز بررسی گردد. در این کتاب، به کارنامه پرتوی از جمله فیلمنامه های محمد رسول الله، کافه ترانزیت، من ترانه پانزده سال دارم، شب و... پرداخته شده و پرتوی بسیار بی پرده درباره سینماگران ایران و جهان اظهار نظر کرده است. پرتوی جزء فیلمنامه‌نویسان موفق سینمای ایران محسوب می‌شود و به همین دلیل در این کتاب به مقوله‌ی فیلمنامه‌نویسی توجه ویژه‌ای شده‌است. یکی از مباحثی که در این کتاب آمده، گفت‌وگو راجع به فیلمنامه‌هایی است که این هنرمند آن‌ها را به رشته‌ی تحریر درآورده است. در این گفتگوها اطلاعات ارزشمندی هست که می توانند برای سینماگران امروز و آینده ایران بسیار سودمند باشند.

وضعیت زن در فیلم‌های سینمایی موضوعی است که باید به جد به آن پرداخته شود. این موضوع از اهمیت خاصی برخوردار است، چرا که از یک سو، این ضرورت نظری وجود دارد که فیلم‌های سینمایی، یک مسئله فراگیر و اثرگذار، چگونه به بازنمایی و حضور زنان پرداخته است و از سوی دیگر، می‌توان گفت از آن جا که تحلیل محتوای رسانه‌های ارتباطی، یکی از وظایف علوم ارتباطات در راستای کارکرد هر چه بهتر رسانه‌هاست.

طغرل افشار از نخستین پیشگامان نقد سینمایی در ایران و بانی برگزاری اولین جشنواره فیلم در ایران بوده است. او از معدود منتقدان آن دوره بود که درک و تصور درستی از مقوله سینما داشت. نقدهای او در آن زمان چیزی فراتر از نوشتن دربارهٔ داستان فیلم‌ها و دادن اطلاعات دربارهٔ هنرپیشه‌هاست. کتاب حاظر متشکل از دو قسمت اصلی است. «مختصری دربارۀ میزان ارزش و اهمیت هنر سینما»، «مختصری از تاریخ پیدایش سینما»، «سینما در کشورهای مختلف اروپایی و آمریکایی»، «سینما در ایران»، «با هم به یک استودیو برویم»، «یک صحنه فیلم چگونه تهیه می‌شود»، «مراسم باشکوه سینمایی»، «کارکنان سینماتوگرافی ایران چه می‌گویند؟» و «راه صحیحی انتخاب کنیم» برخی از سرفصل های قسمت اول اند. «انتقاد فیلم»، «برای معرفی بهترین فیلم های سال»، «بهترین فیلم های زمستان ۱۳۲۹»، «بهترین فیلم های سال ۱۳۳۰»، «بهترین فیلم های سال ۱۳۳۱»، «بهترین فیلم های سال ۱۳۳۲»، «درگذشت معصومه خاکیار»، «فیلم هایی که در سال آینده در سینماهای تهران نمایش خواهد داد» و «آکادمی آوارد و جایزه اسکار» از جمله مباحث مطرح شده در این کتاب است.

در کتاب «دانشنامه‌ی بهرام بیضایی»، به بررسی آثار سینمایی، تئاتر، نمایشنامه و پژوهش‌های این کارگردان و نویسنده‌ی تاثیرگذار پرداخته شده است. همچنین در این کتاب، نامه‌ها و یادداشت‌های وی برای هنرمندانی همچون هوشنگ گلشیری، حمید سمندریان، محمدرضا شجریان و… را نیز می‌خوانیم. در یکی از یادداشت‌های او برای ساموئل خاچیکیان می‌خوانیم: «در راهروی انتظار سینما دیانا، میان جمعیت منتظر و ملتهب فیلم‌اش بودم. لحظه‌یی یکی از درهای تالار تاریک، باز و بسته شد و کسی رفت یا آمد و در همین دم کوتاه روی پرده هفت‌تیری چرخید و تیری دررفت و دل من فروریخت. به خودم گفتم سینما را دوست دارم.»

در بخش نخست، مقالات، نقدها و مصاحبه‌هایی در خصوص ۹ فیلم "داریوش مهرجویی" فراهم آمده است، ضمن آن که خلاصه‌ی داستان هر فیلم در ابتدا بازگو شده است. این فیلم‌ها عبارت‌اند از: «بانو»، «سارا»، «پری»، «لیلا»، «درخت گلابی»، «دختر دایی‌گمشده»، «میکس»، «بمانی» و «مهمان مامان». در بخش دوم کتاب، مقالات تحلیلی از داریوش مهرجویی و دیرگان با موضوع سینماگری و فیلم به چاپ رسیده است. در بخش سوم با عنوان "گفت‌وگو"، ابتدا گفت‌وگوی نوشابه امیری، مسعود بهاری و جابر قاسمعلی با داریوش مهرجویی در خصوص فیلم‌سازی مهرجویی درج گردیده و سپس مصاحبه‌ی احمد نجفی با داریوش مهرجویی (مربوط به برنامه‌ی تلویزیونی حرفه‌ای‌ها) و هم‌چنین گفت‌وگوی علی معلم و جواد طوسی با داریوش مهرجویی، نیز گفت‌وگوی پیام فضلی‌نژاد با داریوش مهرجویی به چاپ رسیده است. بخش پایانی کتاب، شرح حال مهرجویی و معرفی اجمالی آثار اوست.

کتاب «خشت اول بازیگری» با توجه به تجربیات عملی و سیر مطالعات نظری از هنرمند تلویزیون و سینمای کشور برای علاقمندان به بازیگری تهیه و تدوین گردیده است که ورود به دنیای بازیگری از مسیر علمی برای علاقمند به این رشته را رقم بزند.

کتاب «تبارشناسی تحلیلی جریان های سینمایی در ایران» با پرداختن به گونه ای تازه از تبارشناسی فوکویی و نیچه ای با دو رویکرد ذات انگارانه و نام انگارانه دسترسی یافته و به تحلیل جریان‌های چندگانه سینمایی در ایران می پردازد. از این جمله، جریان فمنیسم در سینمای ایران یا سینمای زنانه و همچنین جریان طنز و سینمای جنگ مسائلی است که سید علی اصغر تقوی در قالب این کتاب به آنها می پردازد. طرح مبحث فلسفه سینما در کنار مبحث تبارشناسی تحلیلی از نکات قابل توجه در این کتاب بوده و سخن از مدیریت و سانسور در چند دهه مهم از تاریخ سینمای ایران از جمله مباحث اصلی آمده در انتشار این کتاب است.

«نخستین مکان نمایش فیلم برای عموم در تهران در ۱۲۸۳، دو سال پیش از صدور فرمان مشروطیت افتتاح شد. در آن زمان جامعه ی ایران عمدتا جامعه ای روستایی و سنتی بود.» اکنون آن جامعه ی روستایی و سنتی به جامعه ای نیمه توسعه یافته با جمعیت انبوه شهرنشین، و نهادها و روابط اجتماعی بسیار پیچیده تر بدل شده است؛ و این کتاب می کوشد تا «تحلیلی از معرفی و گسترش سینما همچون یک نهاد فراغتی، صنعت فرهنگی و هنر ملی، در جامعه و فرهنگ ایران» در این دوران به دست می دهد. مولف، این دوران را به هفت دوره ی پیدایش، تثبیت، گسترش و مرد می شدن، تزلزل جایگاه، بازسازی، توسعه ناپایدار، و احیای محدود سینماروی و رونق سینمای خانگی تقسیم کرده، و رابطه ی میان سینما با فرهنگ و سیاست، نقش و جایگاه سالن ها و مخاطبان سینما از آن زمان تاکنون، و چگونگی گسترش آن در سویه های گوناگون جامعه ی ایران را در این هفت دوره بررسی کرده است.  

کتاب حاضر شامل خاطرات از زندگی شخصی و هنری و گزارشهاي بهروز وثوقي از پشت صحنه فيلمهايش هست که به کوشش جناب ناصر زراعتی به رشته تحریر در امده است.

متن پشت جلد:

کمتر شهری در جهان یافت می شود که اینچنین سازندگان آثار سینمایی را برای ساخت اثرشان سوی خود فرا خواند. همانگونه که نیرویی مرموز و اشتیاقی پنهان "جان فورد" را برای ساخت فیلم هایش به "دره مانیومنت" در جنوب ایالت یوتای آمریکا می کشید؛ "بم" نیز چونان مکانی هویت مند، برخی سازندگان آثار سینمایی را بر آن داشته تا در این لوکیشن، به اثرشان بر پرده نقره ای جان بخشند. "بیژن مفید و منوچهر انور" خالقان "شهرقصه" با اشتیاق به توافق می رسند که "شهرقصه" می شه "شهر بم"؛ یا محمدرضا اصلانی فیلمنامه "آتش سبز" را تنها برای ساخته شدن در ارگ بم نوشته؛ همچنین کیانوش عیاری در تیتراژ آغازین "بیدارشو آرزو" می نویسد: "دو دلم که به بم برم یا نرم، چیزی توی بم هست که داره منو صدا می زنه.... پس می رم" و با این تصمیم خود، یکی از تلخ ترین و دردناک ترین آثار سینمایی جهان را خلق می کند.

بم از دریچه دوربین هنر هفتم، شهر آمیزش تاریخ با اساطیر و افسانه های دور، شهر لالایی و شروه خوانی از گلوی مادران خسته و داغدیده، زادگاه نخستین بانوی بازیگر سینمای ایران، شهر "آرزوهایی بیدار"،  شهر "میناهای خاموش" و عشق های گمشده در کودکی، شهر "خاک های سرد" با مردمانی دل گرم و امیدوار است. شهری که "شباهنگام که ماه کامل" بر فراز نخلستان هایش "رستاخیز" زیستن در پس زلزله را به نظاره می نشیند. همان منزلگاه عارفان و کانون سالکانی چون "باباعزیز"، شهری با دژی شکوهمند و قلعه ای  تسخیر ناپذیر در دل "بیابان تاتارها" که "باد صبا" با وزش بر بلندبالای ارگ کهنسال بم، راوی قصه مردمان می شود، همان قصه آشنایی که می گوید "همه جای ایران سرای من است".

نتیجه پژوهش‌ها نشان می‌دهد که ویژگی‌ها و الگوهای زبان‌شناختی جنسیت در سینمای ایران در دهه نود به صورت قابل‌ ملاحظه‌ای مورداستفاده قرار گرفته است. این ویژگی‌ها سبب شده تا هویت جنسیت‌های زنانه و مردانه با توجه به ساختار جملات و گفتارهایی که در فیلم‌ها استفاده کرده‌اند، به صورت برجسته نشان داده شود. این ساختارها مشخص می‌کند که این ویژگی‌های زبانی همواره بر نحوه شکل‌گیری هویت افراد تأثیر می‌گذارند و جایگاه آن‌ها را در جامعه تعیین می‌کنند. همین‌طور محدوده سنی افراد، الگوهای زبانی جنسیتی را آن‌گونه که در جامعه بر طبق هنجارها و کلیشه‌ها ساخته شده است، دنبال کرده و استفاده می‌کنند، که نشان‌دهنده جایگاه جنسیتی آن‌ها در جامعه مردسالار و دوجنسیتی است. همچنین حاکی از آن است که هویت جنسیتی افراد همواره تحت‌تأثیر الگوهای جنسیتی زبان است و هویت افراد همواره طبق الگوهای زبانی مشخص شکل می‌گیرد و تکرار آن الگوها باعث تداوم و قوی‌ترشدن جایگاه هویت جنسیتی افراد در جامعه می‌شود.این کتاب با دقتی مثال زدنی الگوها و ویژگی های زبانشناسی جنسیتی را بررسی می کند. زبانشناسی جنسیت یکی از شاخه های موردتوجه در حوزه جامعه­‌شناسی زبان است که به مطالعه تأثیر متغیر جنسیت بر ایجاد گوناگونی های زبانی می­‌پردازد. از آنجا که بیشتر مفاهیم اجتماعی-فرهنگی و از جمله مفهوم جنسیت، مفاهیمی چند بعدی هستند، برداشت های تک بعدی و مطلق از این مفاهیم منجر به نوعی سطحی ‌نگری، به ویژه در حوزه‌های پژوهشی میشود.