Books

کتاب حاضر، ضمن بررسی آسیب‌شناسانه تصویر زن و مرد مسلمان در فیلم‌های سینمایی ایران، فرصتی برای کاربرد روش‌های موجود در عرصه مطالعات رسانه‌ای و ارزیابی کارایی آنها به منظور بررسی محصولات رسانه‌ای از منظری اسلامی است. ضرورت و اهمیت تحقیق، مفهوم شناسی، مبانی نظریه تحقیق، نظریات اندیشمندان غرب و در نهایت نظریه اسلام و… از جمله مباحث مطرح شده در این کتاب است. شخصیت زن در اسلام، زن در خانواده، نقش بانو از منظر اسلام، صبر و شکیبایی، امانتداری و رضایت شوهر و زن در جامعه از جمله محورهای مطرح شده در این کتاب بوده و همین طور شخصیت مرد در اسلام، مرد در خانواده و نقش شوهر برشمرده شده است.روش تحقیق حاضر، نشانه‌شناسی و تحلیل گفتمان است که در بخش سوم به طور کامل روش تحلیل فیلم در این پژوهش گفته شده است. در نهایت، شش فیلم سینمایی «سارا»، «عبور از غبار»، «واکنش پنجم»، «تسویه حساب»، «درباره الی» و «سعادت‌آباد» تحلیل شده است. در هر مورد فیلم معرفی شده، خلاصه داستان بیان شده و تحلیل روایت و تحلیل رمزگان جان فیسک ارائه شده است. این کتاب به طور مشخص این سخن را بیان می کند. در پایان نتیجه گرفته شده که در حقیقت، سینمای کنونی بیشتر جنبه ها و الگوهای غربی را دربرگرفته است و اکثر فیلم های سینمایی بررسی شده با معیارهای فرهنگ اسلامی ایرانی مطابقت نداشته و الگوهای فرهنگ غربی در آنها بسیار تاثیرگذار است.

نویسنده در کتاب حاضر، پس از پرداختن به تاریخ هنر و فلسفة آن و نیز ارائه تصویری روشن از هنر معترض یا افشاگر، تاریخ سینمای ایران را به اجمال در قبل و بعد از انقلاب بررسی کرده. سپس، به منظور معرفی و نقد و تفسیر بازی در بازیگران زن ایرانی، ضمن توجه به دوران بازیگری «باران کوثری» دختر «رخشان بنی‌اعتماد»، سریال‌ها و فیلم‌های سینمایی این بازیگر و نیز نوع بازی او را به نقد کشیده تا بدین طریق تصویری روشن از سینمای ایران و بازیگران زن آن ترسیم گردد. بدین منظور سریال «صاحب‌دلان» و فیلم‌های «گیلانه»، «خون‌بازی»، «حیران» و «دایره زنگی» مورد توجه نویسنده واقع شده است. در پایان نیز به اختصار به معرفی رخشان بنی‌اعتماد، مادر باران کوثری پرداخته شده است.

حکایت زندگی، حرفه و آثار «پدر سینمای ایران» به روایت خودش. کتاب حاضر مجموعه گفت‌وگوهای محمدرضا اصلانی، شاعر، سینماگر و هنرپژوه، از چگونگی شکل‌گیری علاقه‌اش به سینما، ورودش به عرصۀ فیلم‌سازی و خلق آثار ادبی، هنری و سینمایی‌اش است. در این کتاب به قدم‌هایی که اصلانی در این مسیر برداشته به‌طور مفصل پرداخته شده‌ است؛ همچنین از علاقه‌ای که رفته‌رفته در او شکل گرفته و چگونگی ورودش به عرصه‌ی سینما به غایت صحبت شده‌ است. همچنین نکتهٔ قابل‌توجه در این کتاب این است که اصلانی ورودش را به سینما کاملاً اتفاقی می‌داند و رفته‌رفته به سینما ورود پیدا کرده است. در کتاب «اصلانی به روایت اصلانی» این‌گونه روایت شده است که ما به‌خاطرنداشتن پایگاهی ملی و نبودن اندیشه بنیانی به جریان‌های سینما، تاریخ سینمای جهان را در دست نداریم؛ اما اروپا شرقی، آلمان، مصر و هند و بسیاری کشورهای دیگر، که دیرتر از ما به سینما پرداختند، آگاهانه به‌سوی سینما جهان رفته‌اند.

روشن است که جهان هر سینماگر مولفی از نمادها و نشانه‌های ویژه‌ای برخوردار است و با پژوهش و واکاوی این نشانه‌ها و مولفه‌ها در گفتمان آن، به جهان او نزدیک‌تر می‌شویم. سینمای کیمیایی، با پشتوانه‌ای از کلاسیک‌های زیبای تاریخ سینما و بهره‌گیری از سینمای وسترن و با پیرنگ‌های اجتماعی-سنتی ایران، با بیش از نیم‌قرن پیشینه‌اش، قهرمان‌پردازانه‌ترین سرآمد سینمای ایران است. سینمای کیمیایی جهانی است پیوسته از ناب‌ترین سکانس‌ها و دیالوگ‌ها و ساختاری سرشار از استعاره‌های ناب و مفاهیمی همچون رفاقت، عشق، اعتراض، خیانت، ظلم‌ستیزی، عدالت‌خواهی. دکتر یکتا پناه‌پور، دکترای زبان‌شناسی، در این کتاب ارزشمند، تلاش کرده است که با پژوهشی کم‌مانند و ژرف، به نهفته‌های جهان سینمایی این کارگردان نزدیک‌تر شود و ارزیابی زیبایی داشته باشد. پژوهش در این کتاب در سه سطح تشخیص، تفسیر و تبیین استعاره‌ها و بر اساس سه معیار مهم زبانی، شناختی و کاربردشناختی انجام شده است. برای دستیابی به این هدف، استعاره‌ها در دو بخش کمی و کیفی تحلیل شده است. این پژوهش بر آن است تا در چارچوب رویکرد پیکره‌ای به «تحلیل انتقادی استعاره» چارتریس ـ بلک، برای نخستین بار، به بررسی انتقادی استعاره‌های سینمای کیمیایی بپردازد و درنهایت به مفاهیم و ایدئولوژی‌ پنهان استعاره‌ها دست یابد.

در این نوشته‌ ها از عشق پرشورم به دوره‌ ای از سینما و خاطره‌ های گذرا از دورانی از زندگی‌ ام ردی به جا مانده است. فیلم‌ ها و تالارها و خیابان‌ هایی که در دهه‌ های سی تا پنجاه خورشیدی جامانده‌ اند و چندان مطمئن نیستم که خودم توانسته باشم از آن دوران آفتابی که لکه‌ های ابر هم فراوان داشت عبور کرده باشم. پاره‌ ای از نوشته‌ هایی که در این صفحات آمده پیش از این در نشریاتی از جمله فیلم و بیست‌ و‌ چهار چاپ شده و حالا آنها را در این دفتر گرد آورده‌ ام. برخی هم مطالبی است که قبلا چاپ نکرده‌ ام هر چند که از زمان نوشتن‌ شان سالیانی گذشته است.

 در این کتاب نوزایی سینمای ایران از بطن سینمای فیلم فارسی و بر آمدن فیلم سازان تاریخ سازی چون مسعود کیمیایی و داریوش مهرجویی و دیگران، با نگاهی جامعه شناختی مورد واکاوی قرار می گیرد. شخصیت های ماندگار و اقتباس ادبی، سینمای خیابانی و ناتورالیسم ایرانی، شیدایی و عقلانیت مدرن و سینمای پرویز کیمیاوی، سیاست حذف و بازی کی بود کی بود من نبودم، ستاره مرده است و دیگر نمی میرد، از کیارستمی استالین نسازیم، دروغ خوانی و تاریخ، ارجاع های فرهادی و گفتگوهای بینامتنی و… از جمله مباحثی است که در این کتاب طرح می شود. ما این داستان را از واپسین سالهای دهه چهل شروع می کنیم و تا به امروز می رسیم که سینمای هنری ایران به مهم ترین سفیر فرهنگی این سرزمین در محافل جهانی بدل گشته است.

کتاب "خانه ای با شیروانی قرمز"، حاصل گفتگو با عباس کیارستمی و آیدین آغداشلو است. مرجان صائبی می‌گوید که ایدۀ اولیۀ این گفتگو به زمانی برمی‌گردد که او متوجه شده عباس کیارستمی و آیدین آغداشلو هم‌کلاسی دوران دبیرستانِ یکدیگر بوده‌اند (دبیرستان جم قُلهک). او از آیدین آغداشلو می‌خواهد عباس کیارستمی را به خانه‌اش دعوت کند و آغداشلو هم با کمال میل می‌پذیرد؛ کیارستمی دعوت او را قبول می‌کند.
اما حاصل این دیدار، غیرقابل‌پیش‌بینی‌تر از آن چیزی بود که نویسندۀ این کتاب، تصور می‌کرد؛ گفتگویی طولانی که بخشی از آن سال ۹۳ در سالنامۀ روزنامه شرق چاپ شد و به‌علت طولانی بودن، حتی پیش از چاپ در روزنامه، عباس کیارستمی پیشنهاد داد بهتر است به‌ صورت کتابی کوچک با عنوان «خانه‌ای با شیروانی قرمز» منتشر شود. بهمن فرزانه، فریدون گله، علی گلستانه، علی‌اکبر صادقی و... نیز با این دو هنرمند ایرانی هم‌مدرسه‌ای و هم‌کلاسی بوده‌اند.

این کتاب به تلاش برای فهم زندگی روزمره مردم ایران از دهه ۱۳۷۰ به بعد اختصاص دارد. میانجی این فهم، بازنمایی است که سینما از زندگی روزمره ایرانیان به دست داده است. هدف اصلی نگارنده، نه تحلیل سینما و مخاطبان این رسانه جمعی، بلکه بررسی مقوله ای است که در حال حاضر اهمیت جامعه شناختی دارد. زندگی روزمره، اکنون به یکی از مناقشه برانگیزترین مقولات جامعه شناسی بدل شده است. چه مدرنیست ها و چه پست مدرنیست ها به اهمیت این مقوله معترف اند و هریک به گونه ای سعی می کند که جایگاه آن را در نظریه پردازی های خود روشن سازند.

متیو ابوت یک فیلم – فلسفه ی قدرتمند را در آثار و سینمای عباس کیارستمی، کارگردان ایرانی، ارائه می کند. متیو ابوت استدلال می کند که فیلم های کیارستمی تفکر سینمایی دارند: آنها تنها ایده های فلسفی از قبل موجود را نشان نمی دهند، بلکه کارهای فلسفی واقعی انجام می دهند.

کتاب عباس کیارستمی و فیلم- فلسفه ۷ فصل دارد که هر فصل به یک تفکر فلسفی خاص در یکی از فیلم های کیارستمی اختصاص دارد: فصل اول، باد ما را با خود خواهد برد: شک گرایی سینمایی، فصل دوم، ای بی سی آفریقا: ظهور و ظاهر، فصل سوم، ده: هر آنچه برای دانستن است، فصل چهارم، پنج: تضنع و امر عادی، فصل پنجم، شیرین: انجذاب و تماشاگری، فصل ششم، کپی برابر اصل: کمدی تجدید فراش در عصر بازتولید پذیری دیجیتال و فصل هفتم، مثل یک عاشق: تعلیق باور.

این کتاب، توسط یکی از شناخته شده ترین پژوهشگران تاریخ سینمای ایران نوشته شده و مهمترین ویژگی آن این است که  از منظر فعالیت‌های سینمایی به زندگی فروغ فرخزاد، یکی از محبوب‌ترین و در عین حال معتبر ترین شاعران نوسرای تاریخ معاصر، پرداخته است. فعالیت سینمایی فروغ فرخزاد، آن بخشی از زندگی اوست که زیر سایه شهرت فراگیرش در حوزه شعر، کمتر مورد توجه قرار گرفته است.
فعالیت سینمایی فروغ فرخ‍زاد، طولانی نبود؛ بخشی کوتاه از یک زندگی کوتاه که تنها مجال ساخت یک فیلم، آن هم مستند، را یافت. اما با همین  یک فیلم، نامش در تاریخ سینمای ایران ماندگار شد. شکی نیست اعتبار او نتیجه شهرتی بود که به عنوان شاعر با خود به سینما آورده بود و همین شهرت هم باعث شد، تنها ساخته‌اش، «خانه سیاه است»، خوب دیده شود چه در زمان حیات او و چه پس از مرگش تا امروز.

این فرهنگ، برای معرفی چهره ها مبنا را بر این گذارده است که هنرمند دست کم یک بار، در سینمای حرفه ای، فعالیتش را ثبت کرده باشد. هنرمندانی که در این مجموعه به آنها پرداخته شده شامل: کارگردان، نویسنده ی فیلمنامه، تهیه کننده، مجری طرح، مدیر تولید، طراح صحنه، تدوینگر، گوینده، آهنگساز، عروسک گردان، منشی صحنه، عکاس، فیلم بردار، چهره پرداز، منتقد فیلم و … است که مطابق روال معمول مولف، سعی شده تا مجموعه ی کارهای یک هنرمند مرور شود. البته در این مرور قصد داوری یا قضاوت و یا اصولا هر گونه اظهار نظری نیست. حجم و کمیت این شناسنامه ها نیز با طول مدت فعالیت یا تعداد فیلم هایی که بازی یا کار کرده است ارتباط پیدا می کند و معنا و مفهوم دیگری ندارد.

"هفتاد و پنج سال اول به روایت بهمن فرمان آرا" به کوشش محسن آرزم،کتابی است که به فعالیت‌های کاری بهمن فرمان‌آرا می‌پردازد.
محسن آزرم دربارهٔ شیوهٔ جمع‌آوری اطلاعات و نگارش این کتاب می‌گوید: «هشتاد و چند ساعت گفت‌وگوی تازه و ده دوازده‌ ساعت گفت‌وگوی قبلی و سر زدن به مجله‌ها و روزنامه‌ها و کتاب‌ها و همین‌طور قرارهای بعدی و پُر کردن جاهای خالی‌ای که جای دیگری پیدایشان نمی‌کردم. کتاب از دلِ این‌ها درآمد. بارها نوشته شد. قرار نبود گفت‌وگو باشد؛ قرار بود روایتی خود زندگی‌نامه‌ای باشد؛ یا آن‌طور که اول فکر کرده بودم زندگی‌نگاره. قرار شد نظم و ترتیب کتاب همان‌قدر که خطی و تقویمی‌ست، خطی و تقویمی نباشد و هربار یافتن نکته‌ای و گپ زدن در موردش، مسیر را عوض می‌کرد.»

ساموئل خاچيكيان از پيشگامان نام آور سينماي ايران است و حضور او در مقام فيلم ساز در طول چهار دهه همواره نظر گير بوده است. قطع نظر از دوره اول فيلم سازي در ايران (۱۶-۱۳۰۹)  ، خاچيكان را مي بايست از پركارترين كارگردان هاي تاريخ سينماي ايران به حساب آورد. او به عنوان كارگردان، فيلم نامه نويس، تدوين گر، سازنده آنونس و جلوه هاي ويژه فيلم همواره از خود پي گيري و ابتكار نشان داده. از ميان فيلم سازان هم نسلش كسي را هم تراز او از لحاظ بدعت و ذوق در زمينه هاي فني و صناعتي فيلم نمي شناسيم.

بهرامی برومند در کتاب خود تلاش کرده تا تطور بدن زنانه را طی تاریخ نشان دهد. مفهوم بدن در دوران پساجنگ با اقتصاد، سرمایه و مصرف گره خورد و جایگاه مقدس و نمادین آن جای خود را به جنسی شدن داد. به بیان فوکویی، بدن جولانگاه بروز و ظهور قدرت می‌شود و رسانۀ تلویزیون و سینما در فرایند ساخت و بازتولید این بدنِ جنسی‌شده و نمایشی، گفتمانی دیگر از سوژۀ زنانه را آغاز می‌کند. روند کلی سینمای ایران نشان داده که در دوره‌های مختلف، بازنمایی جلوه‌های مختلف اجتماعی در فیلم و سینما نیز تغییر کرده است. زن نیز به عنوان یکی از عناصر فیلم‌های سینمایی، تحت تأثیر این تغییرات، به شکل‌های مختلفی بازنمایی شده است.

گفتن و نوشتن از عزت‌الله انتظامی، هم سخت است و هم آسان، سهل است و ممتنع. سهل است؛ چراکه می‌شود به‌آسانی و بدون هیچ ترتیب و آدابی، از کسی گفت که یک عمر باعزت بین دوست‌داران و علاقمندانش زیسته، در غم‌ها و شادی‌ها، دلش به هوای آنها تپیده، و در هر شرایطی، خود را از مردمانش دو و جدا ندیده. سخت است و ممتنع؛ چراکه نمی‌شود زندگی هنری کسی که هشتادسال از عمرش را در این راه گذاشته و به بالاترین جایگاه‌ها و القاب سینمای ایران هم رسیده است، در چند سطر خلاصه کرد.
این کتاب در هشت فصل گردآوری شده است. فصل چهارم این کتاب، مروری است کوتاه بر نه فیلم برگزیدۀ استاد شامل: گاو، آقای هالو، گراندسینما، اجاره‌نشین‌ها، هامون، خانۀ خلوت، ناصرالدین شاه آکتور سینما، روسری آبی، و شب.

در کتاب حاضر که براساس اسناد، خاطره‌ها و اعلان‌های مربوط به سینما در دورة قاجار نوشته شده است، نخستین فعالان و بهره‌برداران سینما در ایران معرفی می‌شوند؛ همچون «میرزا ابراهیم‌خان عکاس‌باشی»؛ «روسی‌خان»؛ «اردشیر بادماگریان» و «علی وکیلی»، نیز نحوة تأسیس و بر چیده‌شدن تماشاخانة «الکترابی اکراف مسیو بومرو روسی‌خان»؛ تماشاخانة «ناصریه»؛ «سینما خورشید» و «گراندسینما» بیان می‌شوند.
در بخش اول به واکاوی اسناد، خاطرات و آگهی‌ها پرداخته‌ می‌شود که در ضمن آن، اخبار و اطلاعات مستند بسیار جالبی از اوضاع سیاسی، اجتماعی و فرهنگی ایران و نیز برخورد ایرانیان با پدیده جدیدی با نام سینما و فیلم درج شده است؛ بخش دوم نیز روزشمار خاطرات، سفرنامه‌ها و اعلان‌ها، بنا بر ترتیبی زمانی، است که می‌توان سیر خط فکری سینمایی را با آن پی گرفت. همچنین در پایان کتاب، متن سه سند شامل نخستین گزارش‌های سینماداری در ایران و نمونه‌ای از متن خلاصة داستان فیلم‌ها و سریال‌ها و کیفیت میان‌نویس‌های فیلم ضمیمه شده است.

بخش نخست کتاب، نگاهی دارد روایت گونه به زندگی شخصی و تئاتری محمدعلی کشاورز؛ سپس، پنج نقد را برگزیدیم که کار کشاورز را هم در مقام بازیگر و هم در مقام کارگردان تئاتر مورد بررسی قرار داده اند؛ در ادامه،  به تفصیل به آثار سینمایی ای پرداخته که محمدعلی کشاورز در آنها بازی کرده است؛ پس از آن هم چهار گفت وگو با کشاورز گنجانده شده که گفت و گوی اول را بهزاد صدیقی و سه گفت و گوی بعدی از میان ده ها گفت و گویی که محمدعلی کشاورز با نشریات بعد از انقلاب انجام داده، برگزیده شده‌اند؛ همچنین، پایان نامه ی تحصیلی محمدعلی کشاورز در مقطع کارشناسی تئاتر با عنوان تأثیرات متقابل جامعه و هنرمند بر یکدیگر عیناً منتشر شده است؛ پایان بخش کتاب، ضمائم تصویری است که شامل بیش از یکصد تصویر و سند است که برای جمع آوری آن از منابع مختلف بهره گرفته‌ایم.

پس از پیروزی انقلاب اسلامی ژانرهای سینمایی در ایران تجارب مختلفی کسب كرده‌اند: گاه با پشت پا زدن به ذائقه مخاطب وطنی، به سینمای قصه‌گو، بی‌میلی كرده و گاه در اقتباس‌گیری (البته از ادبیات خارجی) افراط کرده‌اند؛ گاه در عرصه‌های مهمی مانند جنگ تحمیلی قهرمان‌پروری کرده و گاه از کاه، کوه ساخته و با قهرمان‌سازی‌های پوشالی،خواسته یا ناخواسته بر طبل سیاه‌نمایی در اجتماع کوفته‌اند؛ گاه به مسائل اقلیت روشنفکر جامعه اندیشیده و گاه روایتگر پارادوکس‌های فکری شخص فیلم ساز شده‌اند و… . تبیین عارضه‌های مهمی مثل جشنواره‌محوری، سیاست‌زدگی، بی‌توجهی به ظرفیت‌های بکری چون «سینمای مشترک» (میان ملت‌های دارای اشتراکات فرهنگی) و… در شکل‌گیری فهم صحیح ما از حال و روز گونه‌های مختلف سینمایی مؤثر است؛بر همین اساس در این كتاب در ابتدا با رویكردی آسیب‌شناسانه مهم‌ترین مضامین و سویه‌های فکری و فرهنگی ژانرهای مطرح سینمایی در کشور مطرح و در انتها نکات کلیدی و راهبردی برای اصلاح وضع موجود بیان می‌شود

تا پیش از انقلاب اسلامی در سال ۱۳۵۷ ما فاقد سینمای کودک و نوجوان بودیم. اساسی‌ترین واکنش در قبال نادیده گرفتن نسل جوان، از سوی کودکان بروز پیدا کرد. در این زمینه برنامه تدوین‌شده‌ای وجود نداشت و سیاست‌های سینمایی دغدغه‌های خود را داشتند. اما از نیمه دهه ۶۰ بچه‌ها آرام آرام سینمای ایران را تسخیر کردند. سینمای ایران به مدد بچه‌ها دگرگون شد و به تجربه‌های نوینی در زمینه بیان سینمایی دست یافت. نگارنده در این اثر تصویر کودک را در سینمای ایران، در دوره‌های مختلف مورد بررسی و تحلیل قرار داده است.

کتاب  نگاهی انتقادی به اعتراضات سال 1388 و پس از آن بواسطه ی بازخوانی فیلم های «جدایی نادر از سیمین»، «درباه الی» و «گذشته» از اصغر فرهادی دارد. در بخش اول، نویسندگان با استفاده از مفهوم کارناوال باختین، بستر سیاسی-اجتماعی زمان انتخابات را تفسیر کرده‌اند و نشان می‌دهند که چگونه این دوره از تاریخ ایران باعث تغییر در گفتمان‌ها و تولید آثار سینمایی شده است. در بخش دوم، نویسندگان به تحلیل مناظره‌های انتخاباتی از دیدگاه روان‌کاوی لاکان می‌پردازند  و سپس بر این مبنا فیلم‌های فرهادی را با  رویکرد روانکاوانه تحلیل‌ می کنند.در بخش سوم، نویسندگان به تحلیل تروما در دورۀ رئیس‌جمهوری روحانی می‌پردازند و نشان می‌دهند که چگونه این دوره جدید باعث تغییرات و نوسازی‌هایی در سیاست و گفتمان‌های سیاسی شده است. آثار سینمایی اصغر فرهادی همچنان در بررسی این تحولات و بازتاب تروما و تحلیل‌های عقلانی‌تر در گفتمان‌ها و جامعه مورد توجه قرار دارد.

کتاب "سرگذشت سینما در ایران" درباره‌ی تاریخچه‌ی سینما در ایران از آغاز تا روزگار ما به زبانی روان و گویا به بررسی موضوع می‌پردازد. از نخستین روزهای ورود سینما به ایران، سال‌های زیادی نمی‌گذرد، اما این رسانه به یکی از مهم‌ترین عناصر زندگی امروز تبدیل شده است. این کتاب جزو مجموعه‌ی "فرهنگ تمدن ایرانی" می‌باشد و به موضوعات مختلف مرتبط با فرهنگ و هنر ایران پرداخته است. کتاب حاضر در دوازده فصل، تحولات سینما از عصر مشروطه تا به امروز را به تصویر می‌کشد. از ایجاد اولین سینماها و فیلم‌های ایرانی، فیلمبرداری و رونق فیلم‌سازی تا ظهور سینمای بزن بزن و سیاسی، درخشش سینمای جنگ و دفاع مقدس و سایر موضوعات مرتبط با سینما در ایران بررسی می‌شود. کتاب "سرگذشت سینما در ایران" با تصویرها و نثری زیبا به همه علاقه‌مندان به فرهنگ و تاریخ سینمای ایران، از جوانان تا بزرگ‌ترها، توصیه می‌شود. این اثر به شکلی آموزشی و جذاب درباره‌ی رشد و تحول سینما در این سرزمین به خوانندگان خود معرفی می‌کند. 

خاطراتی سینمایی و بعضاً غیرسینمایی از هارون یشایایی. کتاب «یک عمر زندگی با سینمای ایران» خاطرات مردی‌ست که تهیه‌کنندگی بعضی فیلم‌های درخشان مهم و معروف تاریخ سینمای ایران، مثل «ناخدا خورشید»، «اجاره‌نشین‌ها» و «هامون» و نیز فعالیت‌هایی اجتماعی را در کارنامۀ کاری خود دارد و مدتی هم، در سال‌های پیش از انقلاب، به فعالیت سیاسی پرداخته است. اگرچه، همان‌طور که علی دهباشی در مقدمه‌اش بر کتاب «یک عمر زندگی با سینمای ایران» اشاره می‌کند، «افراد بسیار کمی با زندگی اجتماعی و سیاسی او در سال‌های قبل از انقلاب آشنا هستند» و خود یشایایی هم، کمتر دربارۀ این وجه از زندگی‌اش چیزی گفته است.

یشایایی اما در کتاب «یک عمر زندگی با سینمای ایران»، علاوه بر سخن از سینما و شرح زندگی سینمایی خود و فعالیت‌هایش در عرصۀ سینما و صحبت از بعضی چهره‌های سینمایی ایران، به دوران پیش از ورودش به تهیه‌کنندگی فیلم‌های سینمایی و سال‌های دوستی و همکاری‌اش با بیژن جزنی نیز پرداخته است

پیوند میان شهر و سینما پیوندی دوسویه و محکم با قدمتی بیش از یک سده است. سینما با داشتن قابلیت‌هایی چون نزدیک‌تر آوردن اشیای دور، بزرگ جلوه دادن نادیدنی‌ها، آهسته کردن یا سرعت بخشیدن کنش‌ها، کنار هم نهادن تصاویر به واسطه مونتاژ و تکرار بی‌پایان فرایندی واحد، امکاناتی جدید در ادراک تازه‌ای از شهر و زندگی شهری فراهم می‌آورد. نویسنده در این کتاب بر آن است تا پیوندهای چند سویه شهر و سینما و مدرنیته را از دریچه سینمای ایران در مقطع 1332 تا 1357 بازخوانی کند. موضوع اصلی در این اثر، بررسی و تبیین چگونگی حضور شهر و بازنمایی آن در آثار سینمایی پیش از انقلاب است.

مجموعه ای از اشعار خواجه شمس الدین محمدبن محمد حافظ شیرازی، شاعر بزرگ قرن هشتم ايران و یکی از سخنوران نامی جهان که توسط عباس کیارستمی گزینش و به شیوه ای مدرن بیان شده اند. حافظ به روایت کیارستمی در واقع اعلام موجودیتی دیگرگونه و مدرن از شعر حافظ است. در دوره ای که رویکرد عامه مردم و گاه حتی خود بزرگان ادب نسبت به حافظ تنها مددجویی و چاره خواهی است و مخاطب تنها با دنبال کردن سطرها در پی یافتن سطری است که با جانش درآمیزد و به قولی راه را بر او بنماید کیارستمی به حافظ دیگرگونه نگریست و چراغی دیگر فراروی مخاطبان جدی شعر حافظ و این گروه افروخت که تنها با خواندن سطری از حافظ نیز می توان به چنین مهمی دست یافت چرا که کلام آنچنان با جان حافظ آمیخته شده است که هر سطر و مصراع به تنهایی میتواند شعری مستقل باشد. این کتاب امکان دیگری به شعر حافظ بخشیده است و بسیاری از تصاویر و آرایه های کلامی حافظ را جلوه گر می شوند. این شیوه برخورد عباس کیارستمی متاثر از نگاه عکاسی و تصویر به شعر است. نوعی نگاه جزیی نگر که کل را برای ما روشن می کند. اتفاقی که در عمل در کشور ما نمی افتد و قله های ادب فارسی ما نیز بی شک از آن بی نصیب نیستند و گاه برخی میاندیشند هرچه کلام را به درازا بکشانی سخنت پرمغز و جاندارتر می شود. نگاه و روایت عباس کیارستمی حرکتی انقلابی در برابر نگاه رایج بر ادب فارسی بود که جایش بی شک در ادب فارسی ما کم بود.

کتاب "نقش آبی سیمین"، در قالب مصاحبه با اهالی سینما تدوین شده و نویسنده به سراغ چهره‌های شاخص هنری و سینمایی رفته است و درباره‌ی فاطمه معتمدآریا با آن‌ها به گفت‌وگو نشسته است. شهلا رستمی، جمشید ارجمند، مهدی فخیم‌زاده، پرویز پرستویی، بهروز غریب پور، کمال تبریزی، رخشان بنی اعتماد، ایرج طهماسب و تنی چند از دیگر صاحب‌نامان عرصه‌ی سینما، افرادی هستند که زاون قوکاسیان به مصاحبه با آن‌ها پرداخته و هر کدام از زاویه‌ی نگاه خود به بررسی شخصیت فاطمه (سیمین) معتمدآریا پرداخته‌اند. کتاب "نقش آبی سیمین"، با مقدمه‌ای از، زاون قوکاسیان،  نویسنده‌ی کتاب آغاز می‌شود و پس از پرداختن به مصاحبه‌ها، بخشی از سخنرانی فاطمه معمتدآریا در دانشگاه مریلند را در بر می‌گیرد. سال‌شمار زندگی و رویدادهای هنری، آخرین صفحات کتاب را به خود اختصاص داده‌اند.

"من و زندگی" عنوان کتابی در رابطه با خاطرات و شرح سرگذشت زندگی مرتضی احمدی می باشد که توسط شخص ایشان به نگارش در آمده است.
جناب احمدی در طول محتوای کتاب حاضر، با قلم توانای خویش، به شرح زندگی خود از دوران کودکی، نوجوانی تا میان سالی پرداخته و اثری خواندنی را ارائه می کند. او در طی متن کتاب، علاوه بر توصیف خاطرات شخصی خود، چگونگی، شرایط و جو حاکم بر جامعه ی اطرافش را نیز به زیبایی بیان نموده و از موضوعات متعددی هم چون اعتقادات مذهبی، آیین و مراسم های اجرا شده در تهران و تحولات ایجاد شده در زندگی عموم مردم، سخن به میان آورده و ضمن برقراری ارتباط نزدیک با مخاطب، او را با لحظه های زندگی خود همراه و هم قدم می سازد.

کتاب حاضر، به سرگذشت و خاطرات بازیگر بزرگ، عزت الله انتظامی پرداخته است. در مقدمة این کتاب، یادداشتی از «ژان کلود کاری‌یر»، فیلم‌نامه‌نویس و بازیگر فرانسوی، با عنوان «عزت انتظامی: یک شمایل» به چشم می‌خورد که آورده است: «هیچ دستوری برای ستاره شدن و ستاره ماندن وجود ندارد. باید دارای یک نگاه، یک حضور، جذابیتی آنی و چهره‌ای آشنا، حتی پیش از نخستین دیدار بود. «باید دارای یک دم»، «یک حس و تمام ویژگی‌هایی که لغت روح را معنی می‌کند، بود.»، «خورشید لقا»، «چهاراره استالین»، «پیانیست»، «پروک»، «فروشگاه فردوسی»، «پن چیک»، «الدلف بهرنس»، «کنار جاده»، «تکیه حاج رجبعلی»، «سولکا» و ... عنوان‌هایی است که در هر کدام، خاطراتی متفاوت از این مرد بزرگ آورده شده است.

در مقدمه کتاب حاضر آمده: از حدود هفتاد تن در این کتاب نقد و نظر و مطلب آمده است . از این میان، فریدون رهنما، فیلم ساز و شاعر و اندیشمند بزرگ، و عصمت صفوی، بازیگر مشهور سال هاست که روی در نقاب خاک کشیده اند . گروهی، مدت هاست از این سرزمین به کشورهای دیگر رفته اند . جمعی، از باسابقه های نقد نویسی ایران اند . گروهی، در سال های پس از انقلاب قلم به دست گرفته اند . دو تن، دکتر هوشنگ کاووسی و نصرت کریمی، بر بنده حق استادی دارند . چند تن، دانشجوی من بوده اند و بیشرشان از دوستان همکار و هم قلم این حقیرند که سال ها در کنار یک دیگر زیسته و کار کرده اند.؛

این اثر، گنجینه ی کهن سینمای ایران را مرور کرده و در صدد است تا با معرفی و تشریح عناصر آن، فضایی را برای بازتولید شکل های جدید از مفاهیم آن فراهم سازد. از دیدگاه بهزاد عشقی، در تاریخ سینمای ایران شاهد تیپ سازی های مکرر هستیم که هر کدام از این تیپ ها، به نحوی در آثار سینمایی تکثیر شده و با تاسی از دگرگونی های اجتماعی زمان خود، تغییر شکل می دهند و نقاب جدیدی بر باطن تکرارشونده ی خود می زنند. "کهن الگو های سینمای ایران" و به طور کلی هر کهن الگویی، میراثی جاودان است که یک ملت در قالب تصویر و نقاشی، معماری، صنایع دستی و یا در قالب چهره هایی همچون اهریمن و منجی یا پیر خردمند و فرد مکار به ارث برده و به شکل سنت های کهن در حافظه ی جمعی ملت باقی می ماند. این میراث، اشتراکی بین افراد به وجود می آورد و با قدرتی که در معانی و مفاهیم آن نهفته است، بر عملکرد اجتماعی مردم اثر می گذارد.

"فرهنگ فیلم های سینمایی ایران" شامل مشخصات کامل فنی، هنری، خلاصه داستان فیلم های بلند (۶۰ دقیقه به بالا) داستانی سینمای ایران از سال ۱۳۰۹ (سال تهیه نخستین فیلم ایرانی) تا سال ۱۳۸۸ است. در این مجموعه، فقط از فیلم هایی نام برده شده که به نمایش عمومی حتی برای یک سانس درآمده اند. اطلاعات درج شده غالبا براساس مشاهدات مولف از فیلم ها و بعضا با مراجعه به مجلات سینمایی منتشره در ادوار مختلف که مولف در بیش از دو دهه مستقیما در کار تحقیق و نشرشان بوده، صورت گرفته است. یک ضمیمه در پایان کتاب از مشخصات فیلم هایی که نمایششان ممنوع و یا تهیه شان به دلایل مختلف متوقف شده، آورده شده است

عناوین چهار جلدی فرهنگ فیلم های سینمای ایران :

جلد اول : فیلم های سینمایی از سال ۱۳۰۹ تا ۱۳۵۰

جلد دوم : فیلم های سینمایی از سال ۱۳۵۱ تا ۱۳۶۵

جلد سوم : فیلم های سینمایی از سال ۱۳۶۶ تا ۱۳۷۷

جلد چهارم : فیلم های سینمایی از سال ۱۳۷۸ تا ۱۳۸۸

.

اگر بخواهیم از بین آثار عظیمی که عباس کیارستمی به مخاطب هدیه کرده، فقط یکی را نام ببریم، بی شک باید طعم گیلاس برنده نخل طلای کن را نام برد. او  به قطع، یکی از بزرگ‌ترین فیلم‌سازان نسل خود بود. کتاب " عباس کیارستمی: اثر باز"، اولین کتابی است که به سفر چندگانه و منحصر به فرد این هنرمند عظیم در سینما، عکاسی، اینستالیشن، ویدئو، شعر… و روش کار او می پردازد؛ و فعالیت آموزشی که او هرگز از یک سوی کره زمین تا آن سوی کره زمین از انجام آن دست برنداشت. آثار کیارستمی، با توجه به دوران کودکی و طبیعت حساس به مسائل معاصر، کاملاً برای به اشتراک گذاشتن با تماشاگران در سراسر جهان طراحی شده است: یک اثر باز...  

سینما در ایران و تهران، در آغاز اشرافی بود و پادشاه آن را در دربار و نزد بزرگان و اعیان رواج داد. اولین کسی که برای عمومی شدن سینما گام برداشت، میرزا ابراهیم خان صحاف باشی معلم زبان دارالفنون بود که سبک و سیاق زندگی غربی او زبانزد دوران خود بود و جز سفرنامه، آثاری از ترجمه و تالیف هم از او باقی است. او در اوایل دهه ۱۲۸۰ در لاله زار سه راه مهنا رو به روی سینما کریستال، مغازه آنتیک فروشی داشت که حیاط پشت آن را تبدیل به نخستین سالن نمایش فیلم کرد. مشتریان او در این دوره از اعیان و اشراف از جمله میرزا علی اصغر خان اتابک امین السلطان و احمدخان علاءالدوله حاکم تهران بودند. صحاف باشی در آذر سال ۱۲۸۳ نخستین سالن عمومی سینما در ایران را هم، در خیابان چراغ گاز یا همان چراغ برق راه انداخت، همان جایی که جمال زاده به توصیف آن می پردازد و...  

از زمان نخستين آتش‌سوزي سينما در تهران در شهريور ۱۲۸۸ تا آتش‌سوزي‌هاي گسترده سينماها در ماه‌هاي منتهي به انقلاب ۱۳۵۷حدود هفتاد سال فاصله است. در اين فاصله، سينماهاي بسياري طعمه حريق شدند که اغلب به‌عنوان حوادثي کمابيش‌ساده و معمولي تلقي مي‌شدند؛ اگرچه دست‌کم صاحبان سينماها را به خاک سياه مي‌نشاندند. با درگرفتن اعتصاب‌ها و تظاهرات بزرگ عمومي در روزهاي انقلاب، شعله خشم گروه‌هايي از مردم دامن سينماها را نيز گرفت و سوزاندن زنجيره‌اي تالارهاي سينما به دست کساني صورت ‌مي‌گرفت که اغلب، تا چند صباحي پيش از آن، مشتري‌هاي همان سينماها بودند؛ اما در اين ميان، سوزاندن «سينما رکس» آبادان، که به کشته‌شدن حدود چهارصد نفر منجر شد، و در نوع خود بي‌سابقه بود، فاجعه‌اي ملي تلقي شد که نه کارگزاران نظام سلطنتي و نه نيروهاي انقلابي هيچ‌کدام مسئوليت آن را به گردن نگرفتند. سوختن چهارصد انسان بي‌گناه جنايتي بود هول‌آور که پس از گذشت چهار دهه پاره‌اي از جزييات آن هم‌چون رازي سر به مُهر باقي مانده است، و دهشتناک‌ترين حادثه سينماسوزي نه فقط در ايران بلکه در جهان محسوب مي‌شود.  

سعید عقیقی،فیلم‌نامه‌نویس، منتقد و کارگردان سینما در کتاب «رازهای جدایی»، الگوهای روایی و تصویری هفت فیلم بلند سینمایی اصغر فرهادی، «رقص در غبار»، «چهارشنبه‌سوری»، «جدایی نادر از سیمین، «گذشته»، «فروشنده»، «شهر زیبا» و «درباره الی» را بررسی کرده است. عقیلی در این اثر می‌کوشد به سه سوال درباره سینمای اصغر فرهادی پاسخ دهد: -آیا رابطه‌ای میان سینمای کلاسیک و فیلم‌های فرهادی وجود دارد؟ -آیا رابطه‌ای میان سینمای واقع‌گرا و فیلم‌های فرهادی وجود دارد؟ -آیا این دو الگو در هر فیلم او به شکل توأمان قابل‌تشخیص است یا نه، و در هر دو صورت به چه شکل می‌توان ساختار کلی روایت را در فیلم‌های او توضیح داد؟ عقیقی در پاسخ به این سه سوال، الگوهای روایی و بصری فیلم‌های فرهادی را بررسی کرده و کوشیده است معیاری برای درک این الگوها به دست دهد. در انتهای کتاب نیز فهرستی از جوایز ملی و بین المللی اصغر فرهادی آورده است.