Books

سینمای ایران هنوز از جنبه‌های گوناگون مورد مطالعه تطبیقی جدی قرار نگرفته است. هنوز بخش‌های بسیاری از آن بدون مطالعه باقی‌ مانده است. بررسی این جنبه‌ها، نه‌تنها به چگونگی کاربرد مفاهیم و اجرای آن‌ها در فیلم‌ها کمک می‌کند که حتی شناخت جنبه‌های گوناگون مطالعه فرهنگی سینمای ایران را نیز در بر می‌گیرد. سینمایی که با همه فرازوفرودهایش، بازتابی از فرهنگ تصویری و نمایشی و ادبی و بومی مردم خود نیز هست.
 روش‌شناسی مطالعه در کتاب حاضر این گونه است: نخست در بخش اول، نگاه و نگره و اهمیت و چهارچوب مختصر موضوع بیان می‌شود تا سپس در بدنه آن، با تحلیل‌های نمونه‌های گوناگون با تضادها، چرخش‌ها، چرخه‌ها و تناقض‌های تاریخی‌تفسیری آن روبه‌رو شویم. در انتها نیز، در یک جمع‌بندی، دوباره به چهارچوب‌ها و عناصر غالب هر بررسی اشاره شده است. مطالعه ساختاری،مطالعه جامعه‌شناسانه، مطالعه زنان، مطالعه تطبیقی، و مطالعه شعر/صنعتی اجزای اصلی این تحقیق روشمند و خواندنی محسوب می‌شوند

نگارنده در این کتاب مصور، ضمن پاسخ به پرسش‌هایی در زمینه‌ی سینمای معناگرا، می‌کوشد معناگرایی را در سینمای پیش و پس از انقلاب بررسی کند و از این منظر، به بازبینی فیلم‌های ایرانی بپردازد. نگارنده، شش امکان برای دست‌یابی به سینمای معناگرا را مطرح می‌سازد که از آن جمله است: مرگ‌اندیشی، تحول، تکامل و درکی تازه از زندگی، بازگشت به اصالت‌ها، نیل به بی‌عیب و نقصی با وجود معلولیت، زیان‌های دنیاپرستی و عشق انسانی. در فصل‌های پایانی کتاب نیز، نگارنده، پس از خاطرنشان ساختن این نکته که سینمای پس از انقلاب بر خلاف پیش از انقلاب، سینمایی معناگراست، فیلم‌های معناگرا در سینمای پس از انقلاب را معرفی می‌کند.   

کتاب «هامون» اثر سعید عقیقی، تک‌نگاری فیلم هامون، ساخته داریوش مهرجویی و اولین جلد از مجموعه‌ی نقد سینمای ایران است.
اما چرا هامون؟ چون برای توضیح سال و زمانه‌ی خود، و تشریح وضعیت گروهی از جامعه از طریق پرداختن به فراز و فرود زندگی یک فرد، فیلمی‌ست کاملا مناسب؛ اثری که هم ظرفیت تک نگاری دارد و هم ارزشش را. در مرکزش، شخصیتی ملموس و پرداخته قرار دارد که نه فقط قادر به توضیح زمانه ی خویش است، بلکه امکان بین ریشه‌های پیدایش این شخصیت و جایگاهش در فرهنگ عمومی را نیز پدید می‌آورد. علاوه برآن، از راه کاوش رابطه‌ی این فیلم شخصیت محور با تاریخ سینمای ایران، می توان راه را برای بحث‌های جدی‌تر باز کرد. پیروزی هامون، کامیابی فیلم‌ساز در برون‌فکنی تمام تردیدهایش نسبت به هستی، بنیان‌های ایدئولوژیک و زندگی شخصی‌ست؛ تا جایی که سینمای مهرجویی را می‌توان به قبل و بعد از این فیلم تقسیم کرد.

بهرام بیضائی نمونه کامل سینماگری است مولف، که آثار و اندیشه هایش حول محورهای خاصی می گردد. او، فیلم به فیلم به مایه های ثابتی می پردازد که جملگی دغدغه های راستینش هستند. از این رو، به راحتی می توان ارتباط ویژه ای بین فیلم های او جستجو کرد. هر شخصیت در فیلم، به شکلی در فیلم دیگر تکرار می شود و به نوعی ادامه می یابد. در نتیجه، فیلم های بیضائی ضمن این که هر یک به خودی خود کامل هستند، ارتباط تنگاتنگی با هم دارند و در مجموع، شمایی کلی از دنیای یک هنرمند سرسخت با جهانی کاملا ویژه را ترسیم می کنند که فقط و فقط مختص خود اوست و به دلیل بی نهایت خاص بودن این دنیا - و دروغین و ظاهری نبودن- قابل تقلید نیستند.

اسلامی و فرهادپور، در این کتاب، گفت وگوهای رودررویی درباره کیارستمی داشته اند که نگاه و نگرش تازه یی به سینمای کیارستمی است. آنان این پدیده فرهنگی را از زوایایی نو نقد و تحلیل کرده اند که تاکنون سابقه نداشته است. البته این بداعت تنها به سینمای عباس کیارستمی مربوط نمی شود.
در توضیح کتاب پاریس- تهران آمده است: کیارستمی درست مثل علاءالدین در فضای خالی و بیابانی سینمای دهه ۱۹۸۰پشت جلد سرگردان بود، فضایی که از قضا جایگاه نمادین کارگردانان بزرگ در آن خالی شده بود، هر چند میل به پر کردن این جایگاه و نشاندن افراد جدید بر تخت های شاهی هنوز بر جا بود. به هر حال چه شیفته سینمای کیارستمی باشید و چه به مانند منتقدان مغرض بر خصلت تصادفی بودن این پدیده چشم بسته باشید و شخص دیگری را برای جایگزینی او مناسب می دانید، و یا اگر به شکل مرسوم بی تفاوت هستید، دیالوگ های اسلامی- فرهادپور در کتاب حاوی نکات و جذابیت هایی است که به هر ترتیب شما را وارد مرحله ای تازه از نگرش می کند.

اصغر یوسفی‌نژاد در این کتاب، به بررسی و معرفی کامل ۲۸۷۰ کتاب سینمایی پرداخته است که در فاصله بین سال‌های ۱۳۰۶ تا ۱۳۹۴ در ایران منتشر شده‌اند. این اثر، یک منبع کامل از کتاب‌هایی است که با موضوعات مرتبط با سینما، از گریم گرفته تا اصول بازیگری، اصول ساخت فیلم‌های کوتاه، آموزش‌های سمعی بصری، فیلمنامه‌نویسی و ... تالیف یا ترجمه و منتشر شده‌اند و می‌توانند به عنوان یک منبع عالی و کامل برای تمام سینماگران یا علاقه‌مندان به سینما، قابل استفاده باشند.
کتاب‌شناسی حاضر، مختص کتاب‌های سینمایی است که در داخل کشور منتشر شده‌اند و کتاب‌های مربوط به تلویزیون، تئاتر، عکاسی و دیگر هنرها جایی در آن ندارند. البته اگر کتابی به صورت مشترک این موضوعات را در کنار مباحث سینمایی مورد توجه قرار داده باشد، در این کتاب آورده شده است.«آموزشی و فنی»، «تاریخ سینما و مرجع»، «تحلیلی و تئوریک»، «شخصیت‌های سینمایی»، «فیلم‌نامه‌ها»، «مجموعه‌ها» و «متفرقه» ۷ بخش اصلی این کتاب است.

در برخورد با موضوع خیانت زناشویی در فیلم های ایرانی، دو نگاه عمده وجود دارد: عده‌ای اعتقاد دارند طرح موضوعات ناهنجار، قبح آن را در جامعه می‌شکند. عده‌ای دیگر نیز سینما را بازتابی آیینه‌وار از واقعیت‌های جامعه در نظر می‌گیرند و معتقدند توجه بیش از حد سینمای ایران به موضوع خیانت زناشویی می‌تواند زنگ خطری باشد از رشد این آفت خانوادگی در جامعه ایران به خصوص طبقه شهری. کتاب پیش رو فارغ از دو نگاه مذکور، با روشی علمی (رویکرد نشانه شناختی جامعه شناختی) به بررسی بازنمایی خیانت زناشویی در چهار فیلم سینمای ایران پرداخته است.

نگارنده در این کتاب کوشیده است تا اطلاعاتی درباره شیوه و خصوصیات کار بهرام بیضایی گردآوری و عرضه نماید .بخشی از این اطلاعات حاصل گفت و گوهایی است که با دست اندرکاران فیلم "سگ کشی "صورت گرفته است ;از جمله گفت و گو با بهرام بیضایی، اصغر رفیعی جم (فیلمبردار)، شاهرخ سخایی (عکاس)، ایرج رامین‌فر (طراح صحنه و لباس)، مژده شمسایی (بازیگر نقش گلرخ کمالی)، مجید مظفری (بازیگر نقش ناصر معاصر)، داریوش ارجمند (بازیگر نقش حاج نقدی)، و حبیب دهقان نسب (بازیگر نقش هاشم برید). 

همچنین در این کتاب، نوشته‌هایی از فرهنگ معیری (طراح چهره‌پرداز)، جهانگیر میرشکاری (صدابردار)، صبا خضوعی (آهنگ‌ساز)، وارطان ساهاکیان (آهنگ‌ساز)، رضا کیانیان، و امیر حسین قاسمی درباره بیضایی و فیلم "سگ کشی "درج گردیده است. بخش دوم کتاب شامل نقدها و در بخش پایانی این مجموعه، سال شمار زندگی بهرام بیضایی و تصاویری از فیلم "سگ کشی "چاپ گردیده است.

در این مجموعه، وقایع و رویدادهای مربوط به سینمای ایران از آغاز ۱۱ تیر ماه سال ۱۲۷۹ تا نیمه اول سال ۱۳۷۹ به ترتیب تاریخ درج شده است .کتاب متشکل از سیزده بخش است. بخش نخست، به وقایعی چون برگزاری جشنواره‌ها و جشن‌های سینمایی، افتتاح و تعطیلی سینماها، تاسیس استودیوها، انتصاب‌ها، و نظایر آن اختصاص دارد .در بخش دوم، زمان تولد کارگردان‌ها، فیلم بردارها، بازیگران و بسیاری از دست اندرکاران سینما ثبت و در بخش سوم، تاریخ در گذشت دست اندرکاران سینما درج گردیده است. در بخش چهارم،  نشریات سینمایی معرفی می‌شودو در بخش پنجم، اطلاعاتی درباره مراکز آموزشی سینمایی فراهم می‌آید.
عناوین سایر بخش‌ها به این قرار است" :جوایز"، "داوری در جشنواره‌های جهانی"، "فیلم‌های مستند"، "فیلم‌های بلند"، "فیلم نامه‌های ایرانی"، "فیلم نامه‌های خارجی"، "کتاب‌هایی درباره سینمای ایران" و "کتاب های چاپ شده درباره سینما". در پایان کتاب، نظام نامه سینماها، اساسنامه کانون ملی فیلم، آیین نامه سالی‌های نمایش فیلم، و اساسنامه و نظام نامه انجمن نویسندگان سینما و تئاتر به چاپ رسیده است.

حتا جوانانی که دوران درخشش تقوایی را به یاد ندارند هم، با دیدن برخی از آثار گذشته و حال وی، اذعان دارند که او سینماگری مهم و تاثیرگذار است. احترامی که سینما دوستان و سینماگران ایرانی برای تقوایی قایل‌اند، برای برخی از هم‌نسلانش کم و بیش رشک‌برانگیز است.«به ‌روایت ناصر تقوایی»کتابی است که ‌محور تحولات سینما و ادبیات معاصر ایران را با نگاهی تحلیلی بیان می‌کند. ناصر تقوایی در این کتاب از خود و دیگران سخن گفته و هر جا به نام کسی اشاره کرده یا درباره ‌کارش حرفی زده، دلیلی جز احترام قلبی به آن شخص نبوده و از هرچه سخن نگفته، یعنی که اهمیتی برای آن قائل نبوده است. کتاب حاضر شامل دو بخش است. در بخش نخست، تحولات سینمای ایران به‌ویژه در کارنامه‌ تقوایی براساس سیر تاریخی تحلیل می‌شود و در بخش دوم، که زیر عنوان «کلیات» آمده، دیدگاه تقوایی درباره‌ مسائل و مشکلات کلی سینمای ایران بیان و بررسی میشود.

پژوهش حاضر در پی بررسی ذائقه سینمایی طبقات و گروه های مختلف با تاکید بر دو متغیر پایگاهاجتماعی- اقتصادی و سرمایه فرهنگی می باشد. در بخش مبانی نظری از دیدگاه های پی یر بوردیو استفاده شده است. تحقیق با روش پیمایش، با استفاده از ابزار پرسشنامه و به شیوه نمونه گیری خوشه ای چندمرحله ای در بین شهروندان بالای ۱۵سال انجام گرفته است.یافته های پژوهش نشان می دهد که متغیر سن رابطه معناداری با ذائقه سینمایی افراد ندارد اما بین جنسیت، تحصیلات و منزلت شغلی با ذائقه سینمایی افراد رابطه معنادار وجود دارد. همچنین براساس یافته ها، متغیرهای پایگاه اجتماعی- اقتصادی و سرمایه فرهنگی از طریق متغیر دانش سینمایی بر ذائقه سینمایی افراد تاثیر میگذارند اما قدرت تبیین مدل اندک است. نتایج پژوهش،سخن گفتن از نظریه طبقاتی ذائقه ها را در جامعه شهری ایران با شک وتردید همراه می سازد. در واقع، نظریه طبقاتی بودن مصرف فرهنگی بوردیو در پژوهش حاضرنتوانست تبیین مناسبی ارائه دهد. به نظر می رسد که ذائقه مصرف کنندگان امروزی در الگوهای طبقاتی پیشین قرار نمیگیرد و باید نظریات جدید (همچون نظریات پیترسون) را به آزمون کشید.

نقدنویسی سینمایی، بعنوان یکی از فعال ترین اشکال صرافی هنری و متأثر از سنت های نقد نویسی در رشته های دیگر، در ایران قدمتی متجاوز از پنجاه سال دارد. تا این زمان، در زمینه نوشتن نقد درباره فیلم های ایرانی و خارجی و اینکه "نقد فیلم چیست و منتقد کیست"، میان منتقدان و اهل سینما بحث بسیار شده است. متاسفانه از آن همه بحث درباره نقد و سیر نقدنویسی در سینمای ایران، تعریف و تحلیل منجز و استواری را در این زمینه نمی توان یافت.کتاب حاضر از جنبه نظری و از لحاظ عملی بر آن است تا نشان دهد اگرچه برخی اسم و آوازه بلند در میان منتقدان و خوانندگان نقد داشتند، هیچ یک بمعنای واقعی صاحب سبک و صاحب قدم در نظر خود نبودند.

با آغاز جنبش فراگیر مردم ایران علیه رژیم دیکتاتوری شاه، سینما از چند سو مورد تهاجم قرار می گیرد. برای توده های مردم ایران، که حالا ماشین سرکوب رژیم را درهم شکسته اند و پرهیاهو و تخریب گر به خیابانها ریخته اند، سینما یکی از صدمه پذیرترین جلوه های انحطاط رژیم تلقی می شود. سینما بی حفاظ ترین هنرها، حالا آنسوی امتیاز همه گیر بودنش را تجربه می کند.
سرمایه، سوخت موتور سینما، چه دولتی، چه نیمه دولتی و چه خصوصی، پا به فرار گذاشته اند و سینما تا آنجا که به تولید فیلم مربوط می شود، بکلی خوابیده است. سالنهای نمایش اما هنوز درکارند، با فیلم هایی کمی متفاوت تر از پیش اما این کفایت نمی کند. خشم آتش و دود طلب می کند و سینما - ساختمان سینما - بی پناه ترین مظاهر حکومت مردود شاه است...

این کتاب، تحلیلی از سینمای سیاسی و معرفی برخی از فیلم‌‌ها با موضوعات سیاسی است. در این اثر، ضمن معرفی بیش از هزار فیلم از تولیدات سینمای هالیوود، به بررسی گزاره‌‌های آخرالزمان، اعتقادات دینی، اخلاق و سیاست در این فیلم‌‌ها پرداخته شده و سیاست پشت پرده مربوط به این قبیل فیلم‌‌ها مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفته است. در همین راستا، نویسنده نخست به ارتباط دین و سیاست در آموزه‌‌های اسلامی اشاره کرده و سپس نقش فیلم و سینما را در انعکاس ابعاد مختلف سیاست تبیین نموده است. آنگاه وی به شاخص‌‌های مهم موجود در فیلم‌‌های سیاسی به ویژه در سینمای هالیوود اشاره کرده و پرداختن به اموری مانند برخورد تمدن‌‌ها، مسایل مربوط به آخرالزمان، صهیونیسم، هولوکاست، فراماسونری، اسلام‌‌هراسی، دموکراسی و تبلیغ لیبرالیسم، تقابل شرق و غرب و آنارشیسم و نظامی‌‌گری را از محورهای مهم سینمای هالیوود ارزیابی کرده و به نقد آنها پرداخته است.

کتاب «گفت وگوهایی با عباس کیارستمی»، سلسله ای از مصاحبه های گادفری چشایر با عباس کیارستمی است. مصاحبه ها در اواخر دهۀ ۱۹۹۰ انجام گرفته اند و حاوی بحث هایی خواندنی دربارۀ بسیاری از فیلم های کیارستمی است که تا پیش از ترمیم شان در سال های اخیر، به ندرت دیده شده اند و نیز دربارۀ شاهکارهایی که او را به شهرت بین المللی رساندند.
گادفری چشایر، نقدنویس برجستۀ آمریکایی، در گفت وگوهای گردآمده در این کتاب، دربارۀ تمام فیلم هایی که کیارستمی در سه دهه فعالیت مدام، از ۱۳۴۹ تا ۱۳۷۹، ساخته است بحث می کند. گفت وگوها در تهران آغاز می شود، در راه «کوکر» ادامه می یابد، و به باد ما را خواهد برد منتهی می شود. این شاید عالی ترین سند موجود دربارۀ سیر تطوّر و تکامل سینمای کیارستمی باشد

در این کتاب برای تجزیه‌وتحلیل داده‌ها از روش تحلیل متن (فیلم) استفاده می‌شود. به‌این‌ترتیب که فیلم‌ها به‌عنوان یک متن مورد مشاهده و مطالعه قرار گرفته و محتوای آن‌ها، بر اساس میزان ارتباط و تأثیرپذیری از گفتمان سیاسی اصلاح‌طلب تجزیه و تحلیل می‌شود. همچنین برای بررسی تأثیر گفتمان سیاسی در تولید آثار سینمایی، از نظریه گفتمان لاکلا و موفه به‌ مثابه روشی برای تحلیل گفتمان‌های سیاسی اجتماعی استفاده شده است. و درنهایت، با تحلیل فیلم‌ها همراه با ارائه جدول‌ها و نمودارهای کمی، انعکاس ارزش‌های گفتمان مذکور در فیلم‌های موردبررسی نشان داده می‌شود

این کتاب، در درون متن خود، با تعریف رمان‌های پسامدرن و تاریخچه خلق آنها در جهان و ایران شروع می‌شود و در ادامه، نظریه‌پردازان ادبیات پسا مدرن را در هشت بخش مجرا معرفی می‌کند. در فصل سوم کتاب، مبانی و تکنیک‌های رمان پسامدرن، از جمله بینامتنیت، بی‌نظمی زمانی، اقتباس، از هم گسیختگی، تداعی نامنسجم اندیشه‌ها، پارانویا، دور باطل، اختلال زبانی، تناقص، جابه‌جایی، عدم انسجام، فقدان قاعده، زیاده‌روی، نقیضه و آیرونی، فروپاشی فراروایت، آشکارسازی تصنع، حضور نویسنده در داستان و مرگ، اقتدار مؤلف را مورد بررسی قرار می‌دهد. این کتاب، با بررسی نظرات برخی از مهمترین اندیشمندان ادبیات پسامدرن، نوزده تکنیک مورد استفاده در رمان‌های پسامدرن را استخراج و با روش تحلیل کیفی، به کارگیری آنها در پنج فیلم منتخب سینمای ایران، شامل ناصرالدین شاه آکتور سینما، چه کسی امیر را کشت، ستاره است، اشکان، انگشتر متبرک و چندا داستان دیگر و وقتی همه خوابیم را مورد بررسی قرار داده است.

این کتاب هنر بازیگری را نزد سه نسل گوناگون از بازیگران سینمای ایران بررسی می‌کند. بازیگری در سینمای ایران موضوعی پارادکسیکال است. از یک‌سو با طرفداران بی‌شمار این رشته روبرو هستیم و از سوی دیگر بازیگری از نظر تکنیکی و هنری چندان مورد توجه قرار نمی‌گیرد. این رشته هنری آن چنان از جذابیت‌های پنهان و پیدا برخوردار است که حتی سینماگران پشت صحنه را نیز به شدت وسوسه می‌کند تا جلوی دوربین قرار گیرند.

این کتاب در بردارنده ۶ مصاحبه با ۶ بازیگر از سه نسل سینمای ایران است. شهلا ریاحی و محمدعلی کشاورز به عنوان بازیگران پیشکسوت از نسل اول، جهانگیر الماسی و ثریا قاسمی از نسل دوم و ماهایا پطروسیان و علی مصفا از نسل سوم برگزیده شده‌اند. زندگی، آثار، دلایل و چگونگی حضور در سینمای ایران، چگونگی بازی در نقش‌های گوناگون و نوآوری هنری و ... از جمله زمینه‌های مورد بحث در این گفتگو بوده است.

همانطور که از نام کتاب پیداست، کتاب حاضر، پیرامون دو تن از محبوب ترین و ماندگارترین افراد سینمای ایران، یعنی محمد علی فردین و ناصر ملک مطیعی، میباشد.این کتاب، گفت گو و نقل قول هایی از رضا کیانیان (هنرپیشه) با این دو عزیز میباشد. در بخشی از کتاب از زبان فردین می‌خوانیم: متأسفانه پس‌زمینۀ تلاش شما برای یادگیری را کسی نمی‌داند، به‌خصوص نسل جوان. خیلی‌ها فکر می‌کنند فردین فقط آدمی بوده که صورت و هیکل خوبی داشته، ایرج هم جایش می‌خوانده، جلیلوند هم جایش صحبت می‌کرده، پس خودش چی؟ من همیشه جوابم برای این افراد این است که مگر می‌شود کسی خودش چیزی نداشته باشد و در دل دیگران بنشیند؟

این کتاب دو هدف دارد. فرهنگ و ساختار اجتماعی در بازتولید نیروی کار، رابطه قدرت ایدئولوژیک با طبقات اجتماعی، سنخ شناسی طبقاتی و شرایط اجتماعی-اقتصادی ایران و شکاف طبقاتی و پیروی از مد را مورد بررسی قرار داده است. و ضمنا سه اثر از ساخته های اصغر فرهادی با نام های چهارشنبه سوری، درباره الی… و جدایی نادر از سیمین را از منظر جایگاه طبقاتی و میزان همسویی بازنمایی ها با روابط سلطه به بحث می گذارد. مولف در حقیقت، بازتاب مسائل اقتصادی و اجتماعی را در فیلم های فرهادی مورد توجه قرار داده و کشمکش بر سر قدرت را در آنان نمایان می سازد.

این کتاب، فیلمنامهٔ فیلم آواز گنجشک هاست که توسط مجید مجیدی در سال ۱۳۸۶ نوشته و کارگردانی شده است. داستان این فیلم دربارهٔ مرد ساده و میانسالی به نام کریم است که در یک مزرعهٔ پرورش حیوانات کار می‌کند و شیفتهٔ شترمرغ‌هاست و ارتباط روانی و عاطفی با آن‌ها برقرار کرده‌ است. اما روزی از روزها یکی از شترمرغ‌ها از مزرعه فرار می‌کند. کریم چند روزی جست‌وجو می‌کند، اما موفق به یافتنش نمی‌شود و در نتیجه از کار اخراج می‌شود. این بهانه‌ای می‌شود که برای اولین بار به شهر برود و در آنجا از طریق مسافرکشی با موتورسیکلت امرار معاش کند. در شهر با حوادث زیادی روبه‌رو می‌شود و تجارب زیادی پیدا می‌کند. در این بین، با خانواده‌اش هم مشکلاتی پیدا می‌کند. در کوران این حوادث، شاهد تحول کریم هستیم.

این کتاب، در واقع پایان‌نامهٔ نویسنده است  که به بررسی مواردی از اقتباس ادبی در سینمای ایران نظیر شوهر آهوخانم، بوف کور، تنگسیر، گاو، داش آکل و.. پرداخته است. چگونگی اقتباس از آثار ادبی یکی از موضوعات مهم در حوزه مطالعات سینمایی است و نظریات گوناگونی در این زمینه پدید آمده است. آنچه در بیشتر این مباحث می بینیم پرداختن به موضوع اقتباس از منظر سینماست. این درحالیست که در مطالعات ادبی، پرداختن به موضوع اقتباس از منظر ادبیات دارای اهمیت است. نکته دیگر آن است که نظریات مطرح شده در حوزه ی اقتباس بر اساس فیلم های خارجی شکل گرفته است و گاهی در تطبیق میان آن نظریات و آنچه در سینمای ایران رخ داده است، تمایزاتی دیده می شود و لازم است که نظریه ای بومی در این حوزه ارائه گردد.

اثر پژوهشی حاضر در پی آسیب‌شناسی سناریو و متن در سینمای ایران و بیان راهکارهای مناسب جهت اصلاح شرایط نگارش متون سینمایی متأثر از ادبیات ملی است. نگارنده در این نوشتار لزوم اصلاح ساختار متن و فیلمنامه را تنها راه خروج از بن‌بست کنونی سینمای کشور می‌داند و ترویج و رونق اقتصادی تولیدات سینمایی و صدور آثار به خارج از کشور را در گرو تحقق این امر معرفی می‌کند. محورهای اصلی مطرح شده در این اثر عبارتند از: ساختار ادبیات نمایشی در سینمای ایران، انجام اقتباس‌های ادبی مؤثر، پیاده کردن الگوهای مرتبط با عرصة روایت و فیلمنامه‌نویسی و تعلیم و ترتیب کادرهای حرفه‌ای نویسندگی، دست‌یابی به ژانرهای سینمایی متفاوت در ایران و مسائل مربوط به سانسور و تأثیر ادبیات نمایشی ملی و بومی بر رونق فعالیت‌هایی سینمایی.

عباس کیارستمی تنها سینماگر ایرانی است که نامش در مراسم «صدمین سال تولد سینما» در کنار نام بزرگ‌ترین کارگردان‌های جهان قرار گرفت. سینمای او، دغدغه‌های روزمره زندگی را کنار می‌گذارد و طعم معنای زندگی را به مخاطب خود می‌چشاند. روایت‌ها و تاویل‌های ژان لوک نانسی، فیلسوف فرانسوی، از سینمای کیارستمی، ما را با جان‌مایه آثار این کارگردان به خوبی آشنا می‌کند. نانسی با عینکی فرانسوی توانسته فیلم‌های کیارستمی را واکاوی کند و نوع نگاه و ذات واقع سینمای او را برای ما بشکافد. این کتاب می‌کوشد تاویل‌های فلسفی در سینمای کیارستمی را بر اساس آرای فلسفی نانسی تبیین کند.

«آژانس شیشه‌ای» دومین جلد از مجموعه نقد سینمای ایران است که فیلم آژانس شیشه‌ای ابراهیم حاتمی‌کیا را به نقد کشیده‌است. ابراهیم حاتمی‌کیا یکی از چهار برآیند شاخص طرز تلقی نسلی‌ است که به پشتوانهٔ انقلاب و از دل جنگ راهی سینما شد و باید به هویت خود و نسل خود در شرایط پس از جنگ معنایی می‌داد.در قسمت اول، بعد از بیان کلیاتی، ماهیت متن فیلم یعنی مکان‌ها، انگیزه‌ها، جایگاه شخصیت‌ها و اعمالشان بررسی می‌شود. در قسمت‌های بعدی مباحثی درباره روان شناسی بیننده، آرمان گرایی و احساسات‌گرایی فیلم، موضوع فیلم و فیلم‌نامه مطرح می‌گردد. تجربه بیش از یک دهه فیلم سازی و فیلم نامه نویسی حاتمی کیا به مرور دارد در عرصه های مختلف خودنمایی می کند که گفت و گونویسی هم یکی از آن هاست. شیوه کنایی، دو پهلو و درگیرکننده نگارش گفت و گوها در آژانس شیشه ای در میان فیلم های گذشتهٔ او کم تر سابقه داشته است..

کتاب حاضر به سینمای دهه شصت از نگاه سینماگران می پردازد. فیلم سازانی که در این کتاب با آن ها گفت وگو شده یا در دهه شصت فیلم ساختند و یا در همان دوره وارد عرصه حرفه ای سینمای ایران شدند. در این دسته بندی هم هنرمندانی حضور دارند که در حوزه هنری مشغول به کار بودند و هم چهره هایی که با حمایت بنیاد سینمایی فارابی فیلم می ساختند. تقریبا همه این گفت وگوها در فاصله ۱۳۹۰-۱۳۹۲انجام شده اند و سپس طی بازخوانی های مکرر، نکاتی از طرف سینماگران به آن ها اضافه یا از آن ها کم شده است. در آغاز هر فصل مقدمه ای در معرفی و تحلیل جایگاه هنرمندانی که با آن ها گفتگو شده، نوشته شده است.

۱۲بخش اصلی این کتاب به این ترتیب اند: رخشان بنی اعتماد، کیومرث پوراحمد، کمال تبریزی، ابراهیم حاتمی کیا، علیرضا داودنژاد، رضا کیانیان، منوچهر محمدی، مجید مجیدی، فاطمه معتمدآریا، محمدعلی نجفی، حسن هدایت، محمدرضا هنرمند.

نویسنده در این کتاب با اشاره به نقش ارمنیان در رشد و تحول سینمای ایران، دست اندرکاران ارمنی را که در مراحل گوناگون ساخت فیلم فعالیت نموده‌اند معرفی می‌کند. ارمنی‌ها در سینمای ایران در کلیه امور فنی، صداگذاری، فیلم‌برداری، لابراتوار، عکاسی فیلم، کارگردانی و بازیگری و نیز در سینماداری و مدیریت آن، با جدیت حضور داشتند و کوشش‌های فراوانی کرده‌اند. نخستین فیلم بلند سینمایی ایران به نام «آبی و رابی» در سال ۱۳۰۹ توسط اوانس اوگانیانس ساخته شد.در این نوشتار اطلاعاتی درباره حضور ارامنه در تاریخ سینمای ایران درج شده؛ بخشی از کتاب نیز به معرفی چند تن از هنرمندان ارمنی اختصاص یافته است

ميان دگرگوني‌ها و پايداري‌هاي اجتماعي و مضامين و محتواهاي فيلم‌هاي ايراني همواره نوعي هم‌سويي و هم‌بستگي وجود داشته است. فيلم‌هاي ايراني در فاصله‌ي سال‌هاي 1309 تا 1357 هم بازتابنده‌ي برخي ويژگي‌هاي پايدار جامعه ايراني بوده‌اند و هم منعکس‌کننده برخي دگرگوني‌هاي اجتماعيِ روي‌داده در دوره‌هاي اخير. به اين معني که فيلم‌هاي عامه‌پسند فارسي، با وجود سطحي بودن و ابتذال‌شان، از يک سو، برخي خصوصيات پايدار و کهن فرهنگ ملي ما را منعکس مي‌کرده‌اند؛ و از سوي ديگر، نمايان‌گر دگرگوني‌هايي در نگرش، از سنتي به مدرن، بوده‌اند. بر اين پايه، اين کتاب مي‌کوشد تا نخست نهاد اجتماعي فيلم‌سازي در ايران را تا پيش از انقلاب توصيف کند، سپس به تحليل محتواي فيلم‌هاي سينمايي ايراني بنشيند، و سرانجام ارزيابي‌اي از فرآيند امروزي شدن فرهنگ به دست دهد.

وحید جلیلی، منتقد فرهنگی و هنری و مدیر دفتر مطالعات جبهه فرهنگی انقلاب اسلامی، در این اثر از وضعیت غیرطبیعی در فیلم سازی ایران حرف می زند.

کتاب «عبور از سینمای سانسور» از یک مقدمه و ۱۵ نوشتار و گفتگو تشکیل شده است: مسئلۀ سینمای ایران؛ پیوند ژنرال ازهاری و سناتور مک کارتی!، سینمای دینی؛ اما کدام دین؟!، معناگرایی یا آرمان گریزی؟!، چالش عبور از سینمای سانسور، انفعال و باندبازی، جشنواره شاه سلطان حسینی، آنفولانزای سیمرغی در جشنواره فیلم های فجرانسوی، قواعد استثنایی، حقیقت برو گم شو!، کلیشه شکنی کلیشه ای، منطقۀ ممنوعه و «لوکیشن ها»ی گمشده، سینما به مثابه انرژی هسته ای، بازگشت عباس و سراغ خانه کدخدا و...

آینه های روبرو" فیلمنامه‌ای به قلم "بهرام بیضایی" است که به طور ضمنی در مرکز داستان خود مهم‌ترین دوره‌های پیش از خود یا به روایتی دشوارترین جنبه‌های تاریخ معاصر ایران را در خود جای داده است. آینه های روبرو" اگر چه به منظور مقابله با سیاست و تاریخ نیست، اما زمینه‌ای که داستان در آن شکل می‌گیرد، چندان به سیاست بی‌ربط نیست و "بهرام بیضایی" در آن به مساله انقلاب پرداخته است. نزهت برای نجات جان برادر که حکم تیربارانش آمده، به توصیه‌ی یکی از مامورهای زندان با تیمساری که مسئول پرونده است، همخوابه می‌شود و طی یک هفته دست به دست شدن سرانجام می‌فهمد که بازی خورده‌ و برادرش پیش از این‌ها تیرباران شده. او پیش از آن که برای کام دهی نزد تیمسار برود، نامزدی‌اش را با افتخاری به هم می‌زند و این در حالی است که افتخاری هم‌چنان او را دوست دارد و ماجرای برادر نزهت کمترین تاثیری بر تصمیم او نگذاشته‌. نزهت به تصور خود برای آن که سطح تیمسار را پایین بیاورد، با پایین‌ترین سطوح جامعه همخوابه می‌شود. پدرش از غصه‌ی فحشای او دق می‌کند و فامیل طردش می‌کنند.

مجموعة حاضر، دربردارندة چهل و پنج مقالة سینمایی، از «آیدین آغداشلو» است که در فاصلة سال‌های 1353 تا 1390 نوشته و چاپ شده است. آنچه در این مجموعه گرد آمده، شامل نقد فیلم‌ها و فیلم‌سازان ایران و جهان، خاطرات و گزارش‌ها و اشارات، گفت‌وگوها و مباحث نظری است. مقالات بخش نخست، دربارة سینما و تأثیرات آن است. در بخش دوم، فیلم‌هایی چون «مصائب مسیح»، «فانی و الکساندر»، «فاتح مغلوب» و «10 روی ده»، نقد شده است. در بخش سوم که به فیلم‌سازان اختصاص دارد، نگاهی به آثار «علی حاتمی»، «رابرت آلتمن»، «ابراهیم گلستان»، «عباس کیارستمی» و «مسعود کیمیایی» و... شده است. گزارش‌ها، گفت‌وگوها و چند مقالة دیگر، از دیگر آثار مندرج در این مجموعه است

مجتبی حبیبی در کتاب سی و دو سال سینمای ایران بعد از انقلاب (بودن یا نبودن)، به نقد و بررسی فیلم‌های پس از پیروزی انقلاب اسلامی می‌پردازد و در نهایت دیدگاه رهبران نظام را در مورد سینما شرح می‌دهد. سینما به عنوان ابر رسانه تأثیرگذار جایگاه خود را به سرعت تثبیت نمود و حداقل با گذشت دو دهه از پیداش آن، از هنرهای پیشین که هر کدام به نوعی بر شکل‌گیری‌اش موثر بوده‌اند، پیشی گرفت. با پیشرفت‌های فناوری در هر دهه بر جنبه‌های تفریحی و سرگرم‌کنندگی سینما نیز افزوده می‌شود. در ایران نیز، رشد سینما از فیلم‌های رقص و آواز و خوش‌مزگی هندی، فیلم فارسی و ترکی شروع و با فیلم‌های هنری با گرایش جشنواره‌ پسندی مانند ساتیا جیت رای، ابراهیم گلستان و بهرام بیضایی و داریوش مهرجویی و... ادامه یافته است.

این کتاب باز گو کننده سیر تاریخی دوبله فیلم در ایران از شیوه های ابتدایی و اولیه استفاده از دیلماج‌ها تا دوبله فیلم به فارسی در کشورهای خارجی از جمله هند، مصر ،شوروی ، ترکیه ، ایتالیا ، فرانسه ، امریکا و آلمان را شامل می شود. نگارنده در مجموعة حاضر تلاش کرده تا به نقاط تاریک و ناشناختة دوبله بپردازد. ضمن اینکه دوبله فیلم در ایران در هر دهه از دهه 20 تا دهه 90 را بهمراه فیلمهای نمایش داده شده در هر سال و بهترین نمونه های دوبله در هر سال را معرفی میکند .بخشهای دیگر کتاب شامل صد دوبله درخشان و صد گوینده برگزیده می باشد که شناسنامه دوبله فیلمها و معرفی مدیران دوبلاژ وگویندگان برگزیده را شامل می شود . بخش انتهایی کتاب بیوگرافی و معرفی گویندگان تاریخ دوبله تا امروز، همراه با عکسهای دیدنی و خاطره انگیز قدیمی را شامل می‌شود. بخشی از مطالب، حاصل گفتگو با هنرمندان این عرصه است.

دهه‌های ۴۰ و ۵۰ شمسی سینما ضمن اینکه تبدیل به مهمترین تفریح مدرن طبقه شهرنشین ایران می‌شود، موثرترین رسانه موجود در جامعه نیز می‌شود. این شرایط در حالی اتفاق می‌افتد که بعد از انقلاب سفید جامعه ایرانی درگیر شدیدترین جنگ پنهان و آشکار بین مظاهر مدرنیته با سنت شده بود. در واقع اوجگیری سینمای ایرانی، بعد از گنج قارون همزمان می‌شود با آغاز تشدید درگیری بین ارزش‌ها و عادات سنتی با نظم نوینی که مدرنیته به همراه آورده بود. در این کتاب به بررسی نسبت سینمای ایران با این درگیری پرداخته شده است.

در این مجموعه سه جلدی، اسناد مربوط به موسیقی، تئاتر و سینما در ایران (طی سال‌های 1300تا 1357) به طبع رسیده است .در این اسناد، مهم‌ترین مسائل و مشکلات هنرمندان، کارگردانان، موسیقی‌دانان، صاحبان سینماها، گردانندگان کافه‌ها، رستوران‌ها و نیز توقعات آنها از دولت و ملت منعکس شده است .دیگر موضوعات اسناد بدین قرار است :هزینه مراسم و جشن‌ها، استخدام موسیقی‌دانان خارجی، تاسیس مدارس و هنرستان‌های موسیقی و سینما و تئاتر، اعزام گروه‌های هنری برای اجرای برنامه به خارج، اجرای برنامه توسط هنرمندان خارجی در ایران و ایجاد موسسات فیلم‌برداری، افتتاح بعضی سینماها، انتقاد از فیلم‌ها، اعتراض به افزایش عوارض شهرداری و موضوعاتی از این قبیل .در بخشی از کتاب نیز بعضی قوانین، آیین‌نامه‌ها، تصویب‌نامه‌ها و بخش‌نامه‌های مربوط به موسیقی، تئاتر و سینما درج شده است .گردآورنده این مجموعه را براساس اسناد موجود در "مرکز اسناد ریاست جمهوری "و "سازمان اسناد ملی ایران "تدوین کرده است .

کتاب "سینمای فریدون رهنما"، کوششی است برای بازخوانی سینمای فریدون رهنما، که به ارادهٔ غالب تاریخ‌نویسان سینمای ایران یا به حاشیه رانده شده یا به‌کل فراموش شده. بررسی تاریخ نوشتار سینمای ایران نیز نشان می‌دهد که چندان اعتنایی به سینمای رهنما نشده، اگر هم نیم‌نگاهی به سه فیلم او شده، غالباً به دیدهٔ تحقیر بوده، خاصه زمانی که فیلم‌هایش اکران می‌شدند و دیدنشان برای بعضی‌ها به شکنجه می‌مانست. گاهی هم چنان شیفته‌وار به آثارش می‌پرداختند که راه را بر بررسی ژرف می‌بستند. همین ازسرگذشته‌هاست که ضرورت بازخوانی‌هایی از این دست را دوچندان می‌کند.
این کتاب، شامل مجموعه مقالاتی توسط نویسندگان مختلف است که همگی بخشی از سینمای فریدون رهنما را بررسی کرده اند.